|
Hey jij, Moet je je eens voorstellen dat ik opeens voor je neus verschijn. Je hoofd beoordeelt me in 100 milliseconden. Ben ik ‘normaal’ of ‘abnormaal’? Het is een overlevingsmechanisme als groepsdier. Want we zijn omgeven door vijanden én we hebben elkaar nodig om te overleven. Vertrouwen is goed. Controleren is beter. Dus ons hoofd neemt 100 milliseconden de tijd om iemand in te schatten. Alles wat afwijkt van de norm, is abnormaal en daarom een potentieel gevaar. We dansen de hele dag door hieromheen. Want het blijft niet bij die eerste indruk. We beoordelen elke keer weer de ander: is ‘ie normaal of gek? Maar jij bent je hier zelf ook bewust van. Je doet niet alleen je best om een goede eerste indruk te maken. Je probeert je in de groep zo normaal mogelijk te gedragen. Je kan je natuurlijk afvragen wat normaal is. Ik heb zelf namelijk geen flauw idee. Hoe langer ik erover nadenk, hoe abnormaler ik mezelf én anderen vind. Ik vind de wereld an sich sowieso vreemd. Kom op. Twee keer per jaar in een tunnelbuis stappen met vleugels, die je met een hoop herrie aan de andere kant van de aarde afzet, waar je met je melkwitte benen eindelijk je welverdiende ontspanning viert aan het strand, terwijl in Nederland de zee binnen twee uur te bereiken is met de auto, klinkt heel raar. Sowieso is bijna alles wat we nu normaal vinden, helemaal niet zo lang normaal. Dit bestaat bijvoorbeeld allemaal pas sinds 1850: voetbal, beton, batterijen, dynamiet, roestvrij staal, telefoon, balpen, stofzuiger, gloeilamp, televisie, penicilline, FM-radio, de auto, vliegtuig, nylon, de computer, rekenmachine, internet, bluetooth, porno. Ga zo maar door. Sinds 1850 is onze zorgvraag om geestelijke hulp ook toegenomen. En die blijft maar toenemen. Onze samenleving is complexer geworden en dat bekopen we blijkbaar met mentale issues. Dus mensen die afwijken van het normaal. Wat dus normaal lijkt, heeft een ziekelijke uitwerking op ons. Is de gek gek of de samenleving? Zou er een punt in de toekomst komen waarop het huidige normaal heel abnormaal gaat worden? Net zoals we het ooit normaal vonden om eerst te poepen in de sloot achter ons en er daarna water uit te scheppen om er koffie van te maken? Het interessante aan ‘normaal’ is dat deze norm vanzelf in een groep ontstaat. Ga met een aantal mensen om en er ontstaat automatisch een groepsdynamiek met onuitgesproken regels en met een gemiddelde norm. Iedereen die zich bij de groep voegt en afwijkt van die regels en norm, is een potentiële buitenstaander. Ik ging eens naar een eendaags metalfestival en ik had gele oordopjes ingedaan om mijn oren te beschermen voor al het lawaai. Ik werd regelmatig toegeschreeuwd door langharige mannen in zwarte shirts en hemdjes met bandlogo’s erop: ‘Mietje!’. Vervolgens wezen ze naar mijn oren. Oké. Binnen de metalscene is oordopjes indoen dus niet normaal. Ik was de gek. Niet zij. Ik was ook eens op een verjaardagsfeestje van een kennis. Daar zat iedereen aan de drugs en ik weigerde elke keer vriendelijk. Dat werd ook niet helemaal begrepen. Toch maf. Ik heb het ook eens meegemaakt met voetbal. Ik zat als jochie op voetballen en ik ging in de auto van de vader van een teamgenoot zitten om naar een uitwedstrijd te gaan. Ik deed automatisch mijn gordel om en toen keken de vader en zijn zoon me omgedraaid vanuit hun stoelen voorin de auto heel raar aan. Ze begonnen beiden te lachen. ‘Waarom doe je je gordel om?’ vroeg dat teamgenootje van me. Met zo’n toon dat hij het echt niet begreep. Mijn andere teamgenoot, die naast me zat, had zijn gordel ook niet om. Was ik in een parallel universum terecht gekomen? Dat gaf me een heel gek gevoel. Iets waar ik nooit bij stil had gestaan, was opeens iets wat je ook kon weigeren. En niet alleen dat. Zij hadden er vooral moeite mee dat ik wel een gordel omdeed. Niet veel later op de weg kwam een politiewagen ons tegemoet rijden bij een kruispunt en toen zei die vader grijnzend, terwijl hij knikte naar de politie: ‘Tomson had toch gelijk met die gordel.’ Hij deed toen toch zijn gordel om. Om, nadat de politiewagen weer weg was, de gordel los te maken. Ik zag eens een documentaire over de introductie van de gordel in Amerika. Die is daar niet zonder slag of stoot gegaan. Amerikanen vonden de gordel een heftige beperking van hun vrijheid, opgelegd door de overheid. Toen de airbag werd uitgevonden, was die het tegenargument om geen gordel om te doen. Anno nu is er nog steeds één staat in dat land waar je geen gordel om hoeft: New Hampshire. Die nemen de slogan Live free or die vrij letterlijk daar. Vrijheid is sowieso een vaag begrip. Want vrijheid komt altijd met verantwoordelijkheid. Die kan je niet afschuiven op een ander. Ook in Nederland niet. Voor rood stoppen we. In de auto doen we een gordel om. We gaan niet naakt over straat rennen. Dus als iemand wel door rood rijdt of naakt over straat rent, zijn dat de abnormalen. In deze context is het nog wel te begrijpen dat het niet gepast is om je zo te gedragen. Maar als we het over groepsdynamieken hebben, waar de regels niet zwart op wit op papier staan, maar er wel zijn, is het heel moeilijk om anders te zijn dan de groepsnorm. Om je anders te gedragen. Daarom kost het dus zo veel energie als genie (of gewone sterveling) om de rest van de wereld ervan te overtuigen dat het anders moet. En als je uiteindelijk gelijk krijgt, zijn mensen vaak alweer vergeten dat jij het als eerste zag. Tragisch wel. Ik hoop niet dat het je ervan weerhoudt om anders te zijn. Om, als het er echt om gaat, ruimte in te nemen en je stem te laten horen. Ook al wil niemand luisteren. De wereld is juist gebaat bij meer tegengeluiden. Niet bij een revolutie. Maar vooral andere invalshoeken. De succesvolste boardrooms in de wereld zijn die waar mensen met verschillende achtergronden aan tafel zitten. Mannen en vrouwen. Diverse etniciteiten en achtergronden. Dit zijn de top 5 voornamen van CEO’s in Nederland: 1 Cees 2 Dick 3 John 4 Willem 5 Pieter What’s wrong with this picture? Liefs, Tomson  |