Lieve vreemdeling,
Wat denk je dat er gebeurt met iemand die opeens uit het niets beroemd wordt, terwijl die als kind zwaar verwaarloosd is?
Dat heb je goed.
Zelfdestructie.
Het ene moment verkoop je amper 1.500 singletjes van het nummer Go in Amerika. Het volgende moment 1 miljoen exemplaren in Europa. Het overkwam Moby begin jaren ’90.
15 jaar lang elke dag obsessief werken aan je muziek, wonend in kraakpanden. 6 uur dj’en in een café voor amper 25 dollar. Nauwelijks geld om te eten. Terwijl je droomt van een klein publiek dat je muziek waardeert.
Vervolgens vlieg je na één hitsingletje de wereld over en noemen mensen je een vernieuwer in het dancegenre.
Moby’s jeugd was zwaar kut.
Dat is zacht uitgedrukt.
Levend in een kelderruimte in Harlem, New York. Vader zwaar aan de alcohol. Alleen maar ruzie in het huis.
Ma die na de zoveelste zuippartij tegen haar man zegt: ‘Ik ben klaar met je gezuip. Eruit.’
De vader drinkt nog wat meer. Verlaat woedend het huis. Stapt in een auto en rijdt met meer dan 160 kilometer per uur tegen een muur aan.
Moeder in rouw. Die begint vervolgens haar eenzaamheid en verdriet maar weg te feesten met onbekende mannen. Terwijl ze Moby als kleuter alleen achterlaat.
Als Moby iets ouder is, begint hij moeder maar te troosten als ze weer eens gedumpt is door vent nummer zoveel.
Wat denk je wat voor zelfbeeld Moby aan zo’n jeugd overhoudt?
Je hebt het idee dat je niet gezien wordt.
En dan ziet opeens heel de wereld je na een dancehit.
(Hij heet trouwens niet Moby, maar Richard Melville.
Zoals je misschien weet is het 19de eeuwse boek Moby-Dick geschreven door Herman Melville.
Ja. Ze zijn verre familie van elkaar.)
Goed. Nu komt het ding als je ongezien bent opgegroeid en je dan succes hebt.
Het succes stijgt naar je hoofd.
Een soort gevoel van onverslaanbaarheid. Het steeg Moby zo naar zijn hoofd dat hij besloot om op zijn derde album geen dancemuziek meer te maken, maar punk.
PUNK.
Niemand kocht zijn album. Critici maakten gehakt van zijn werk. Niemand kwam meer naar zijn optredens toe.
Platzak en in een identiteitscrisis beland besefte hij dat zijn muziekcarrière over was.
Hij had door het succes ook nog eens een slechte gewoonte aangeleerd: veel alcohol, veel seks, veel drugs gebruiken.
Dus hij dronk nog meer om de negatieve spiraal in zijn leven te verdoven.
Zijn moeder kreeg kanker. Maar op de dag van haar begrafenis in 1997 lag hij met een kater en een onbekende vrouw in bed. Hij kwam niet opdagen tijdens de dienst.
Dat is inderdaad een groot dieptepunt in zijn leven.
Wat doe je als artiest met je tragedies?
Precies.
Kunst maken.
Moby zette zijn pijn en verdriet om in het nummer Porcelain.
De lyrics gaan door merg en been:
In my dreams I’m dying all the time
Then I wake, it’s kaleidoscopic mind
I never meant to hurt you
I never meant to lie
So this is goodbye?
This is goodbye
Tell the truth, you’ve never wanted me
Tell me
Vertel me de waarheid. Je hebt me nooit gewild.
Dat nummer werd een gigantische hit. Dat hele album Play werd een gigantische hit.
Meer dan 10 miljoen exemplaren werden ervan verkocht.
10 miljoen!
Ik kon toen ik in de brugklas zat MTV, TMF of The Box niet aanzetten of Moby was weer te zien met single nummer zoveel van dat album.
Als je denkt dat dit het verhaal is van de artiest die opstond uit de as, opnieuw succes vond en nog lang en gelukkig leefde als gerespecteerde kunstenaar…
Nope.
Het leven is een cirkel. De lijn gaat op en neer.
Succes verandert niets aan de leegte en pijn die je vanbinnen voelt.
Vertel me de waarheid. Je hebt me nooit gewild.
Hij was nu echt beroemd en hij genoot er enorm van.
Enorm.
Zelfs Eminem diste hem in een track en tijdens de MTV Awards.
Moby zoop nog meer. Gebruikte nog meer drugs. Had seks met nog meer mensen. Beroemd én niet beroemd. ‘Weet je niet wie ik ben?’ zei hij tegen vrouwen die hem afwezen.
Hij raakte bevriend met David Bowie en schepte daarover op.
Hij begon zelfs even te geloven dat hij door god gezonden was. Dat alles wat hij aanraakte in goud veranderde.
Helaas.
Van elk album dat na Play volgde, werden minder exemplaren verkocht. De media keerden zich tegen hem. Online haat nam toe.
Dus hij zoop nog meer, om dat gevoel dat mensen zich van hem afkeerden te doven. Hij ging ook nog eens de meest destructieve ego-drug gebruiken die je maar kunt gebruiken: coke.
Hij slikte pillen om in slaap te komen.
Hij wenste dat hij niet meer wakker zou worden.
En tadaa. Hij werd weer wakker.
‘We denken allemaal dat al onze problemen opgelost zijn als we genoeg geld hebben, een fijner huis hebben, een groter publiek vinden of een grotere hit scoren’, zegt Moby in een door hem zelf gemaakte documentaire.
Dan zegt hij:
‘Het feit is dat niemand dat eindstation ooit heeft bereikt. Al deze dingen maken niemand gelukkig.’
In 2008 is Moby in Barcelona om een MTV Award in ontvangst te nemen. In een hotel zit hij in zijn suite, alleen. Hij zuipt zich lam en beseft: ik ben er klaar mee.
Het raam kan helaas alleen op een kier open.
Het is het keerpunt in zijn leven.
Paniekaanvallen overheersen zijn leven. Hij is emotioneel, fysiek en spiritueel uitgeput. Hij kan niet meer.
Rehab
Hij gaat in rehab en stopt met alcohol en drugs. Beseft dat hij het meest gelukkig was met nauwelijks geld, levend in een kraakpand, muziek makend. Terwijl hij toen droomde over een groot huis, aandacht, faam.
Hij realiseert zich dat hij geen grote dingen in het leven hoeft na te streven. Hij hoeft alleen te proberen om de pijn in zichzelf op te lossen om zich goed te voelen.
Vertel me de waarheid. Je hebt me nooit gewild.
‘Je hoeft niet te doen alsof je jonger bent of je knapper voor te doen of te bewijzen dat je relevant bent. Een van de moeilijkste dingen voor mij en vast voor veel mensen is… De reden dat we compenseren is… De reden dat we willen dat mensen ons op een voetstuk zetten is, omdat we onszelf niet mogen. We schamen ons voor onszelf. Als iemand me te goed leert kennen, dan stoot ik die van me af’, zegt hij in een eetcafé tegenover een tekenaar.
‘Wie je bent, ben je ook in het bijzijn van anderen. Hoe onaantrekkelijk of ongemakkelijk dat ook moge zijn.’
Je bekijkt de docu van Moby bij Uur van de Wolf (via NLziet of NPO plus abonnement). Ook heeft hij twee memoires gepubliceerd. Porcelain over zijn jaren voordat hij bekend werd. Then It Fell Apart over de periode tussen het album Play en zijn zelfmoordpoging. Dat laatste boek heb ik recent gekocht, maar nog niet in begonnen.
Liefs,
Tomson
Ik wissel mijn dinsdagmail af met mini-essays (een gedachtegang die ik kort en bondig onderzoek) en langere betogen over gevoelens.
