Lieve vreemdeling,
Ken je die openingsscène op de boot met Jason Bourne? Deze actieheld wordt tijdens een storm op zee uit het water gehaald door een schip.
In zijn lichaam zitten kogels. Hij is verward en agressief.
Als hij bijkomt, heeft hij geen idee wie hij is.
Hij kijkt naar zichzelf in de spiegel en begint opeens Nederlands te praten.
Geen grap.
‘Wie ben ik?’ vraagt hij zich af.
Vervolgens zegt hij: ‘Godverdomme.’
Sowieso een goede afsluiter van zo’n vraag.
Daarna doet hij er tig films over om zijn eigen verleden te ontrafelen.
(Hij blijkt een soort genetisch gemanipuleerde super-agent te zijn.)
Maar hij stelt eigenlijk de verkeerde vraag.
Het is niet: ‘Wie ben ik?’
Maar…
‘Wie zijn wij?’
Hij draagt namelijk 1 tot 3 kilo aan bacteriën met zich mee.
Net zoals jij.
Ja, dat lees je goed.
Bijna drie kilo aan bacteriën. Meer dan 10.000 soorten bewonen je.
Sommige zijn op doorreis en zijn na paar dagen weer verdwenen.
De andere zijn een onderdeel van hoe je lichaam functioneert. Je kan niet zonder deze mini-wezens.
De vraag wie jij bent, is daarom foutief.
Alles is een kwestie van perspectief. Zelfs je ‘ik’ is niet een ‘ik’.
Maar het is niet alleen dat wat ons lichaam meedraagt wat de ‘ik’ in twijfel trekt.
Onze identiteit ligt niet in beton gegoten.
Ik vraag me regelmatig af wat mensen bedoelen met ‘word jezelf’.
Als je je eigen gevoelens beter wil begrijpen, vraag je dan vaker af wat jij bedoelt met ‘word jezelf’.
Over welke versie van jezelf heb je het dan?
Je weet niet wie je bent en dat doet er ook niet toe
Je kan niet jezelf worden.
Onmogelijk.
Geloof ze daarom niet. Reclamemakers. Spirituele accounts. Goeroes en zelfs je eigen motiverende gedachten.
We hebben geen flauw idee wie we zijn en je gaat er ook nooit achterkomen.
Sterker nog. Je hebt ook geen flauw idee van wie naast je in bed ligt. Je denkt het te weten. Maar je weet het niet.
Daarover andere keer meer.
De vraag wie je bent, is een foute vraag in dit leven. Het antwoord gaat nooit komen. Want elke keer als je denkt jezelf te begrijpen, gebeurt er iets in je leven, wat je hele zelfbeeld op de kop zet.
We spelen allemaal een rol.
Shakespeare omschreef het al met de beroemde zin:
‘All the world’s a stage.’
Als je er zin in hebt. Dit is de gehele monoloog.
And all the men and women merely players; They have their exits and their entrances; And one man in his time plays many parts, His acts being seven ages. At first the infant, Mewling and puking in the nurse’s arms; And then the whining school-boy, with his satchel And shining morning face, creeping like snail Unwillingly to school. And then the lover, Sighing like furnace, with a woeful ballad Made to his mistress’ eyebrow. Then a soldier, Full of strange oaths, and bearded like the pard, Jealous in honour, sudden and quick in quarrel, Seeking the bubble reputation
De enige juiste vraag is volgens psychoanalyticus Paul Verhaeghe:
‘Wie ben jij in relatie tot een ander?’
We bestaan namelijk pas als een ander ons ziet.
Als je alleen op een eiland leeft, boeit het niet of je man of vrouw bent. Hoe je haren zitten. Of je links of rechts stemt. Of je naar zweet ruikt of naar roosjes. Ook niet of je een grote lul hebt of heel mooie ronde billen. Al die vragen over identiteit zijn als sneeuw voor de zon verdwenen.
Want er is niemand die je ziet.
De pech (of het geluk) is:
We zitten niet alleen op een eiland. We staan altijd in contact met een ander. We laten altijd een kant van onszelf zien bij een ander.
- Je gedraagt je bij je moeder anders dan bij je beste vriend.
- Je doet je anders voor bij degene waar je al jaren stiekem verliefd op bent.
- Net zoals je een andere rol aanneemt als je opeens je nichtje van drie jaar in je handen gedrukt krijgt en er een uurtje op hoort te letten.
Je bent ongrijpbaar. Net zoals de wereld.
Het enige wat telt is: begrijp jezelf beter in relatie tot een ander.
Welke rollen speel je en waarom? Ben je er blij mee of ergert het je? Kan je het veranderen of vind je het wel best zo?
Ik snap dat je denkt: ‘Maar wie ben ik dan wel?’
Een ingewikkeld product.
Dat ben je niet eens.
Dat word je.
Je bent niet iemand. Je wordt iemand.
Van baby af aan hoor je ontelbaar veel boodschappen over wat je bent.
Om te beginnen met je naam.
(Dag lief poppetje.)
Je geslacht.
(Het is een meisje!)
Wat je voelt.
(Wat een tranen. Heb je in je broek gepoept? Voelt dat niet zo fijn?)
Hoe je je hoort te gedragen.
(En nou kappen met dat gejank om een snoepje.)
Het hele opgroeien is een grote feedbackloop.
Wie ben je, wat mag je zijn en wat vooral niet?
Je spiegelt je aan de mensen om je heen en je past je aan. Je neemt talloze gedragingen, labels en gevoelens over.
Je wordt wie je bent door je ouders, je cultuur, Sesamstraat en je omgeving.
Tot je puberteit.
Dan ga je alles in twijfel trekken en probeer je afstand te nemen van je ouderlijk nest. Om je in een nieuwe identiteit te storten.
• Lekker roken in de steeg.
• Broeken met gaten dragen.
• Relaties uitmaken via WhatsApp.
Denk je wel eens na over reïncarnatie? Het idee dat je na je dood terugkeert in een ander leven? Al die mythes over reïncarnatie gaan niet over een volgend leven.
Ze gaan over dit leven.
Over alle gedaantes die je aanneemt en kan aannemen. Alleen mensen zijn zich daar te onbewust voor om deze boodschap ten volle te begrijpen.
De grootste metamorfose van je leven is dat moment dat je je onschuld verliest en in een volwassen wereld terecht komt.
Een andere grote verandering is het moment dat je beseft dat je lijf niet meer is wat het hoort te zijn. Ouderdom zal je vroeg of laat inhalen.
Geheimpje: dagcrème helpt niet.
Net zoals er een andere grote verandering in je leven zal zijn als je een kind krijgt. Je gaat jezelf op een heel nieuwe manier leren kennen.
Voor de een voelt het ouderschap als thuiskomen. Voor de ander een pijnlijke confrontatie met jezelf en je eigen jeugd.
Maar het zijn niet alleen deze levensveranderende gebeurtenissen die je tekenen.
Want daar tussendoor verander je talloze keren.
Met megafoon uitgesproken: talloze keren!!!
Maar de vraag die ik je nu stel is: let je wel voldoende op?
Ervaar je die veranderingen wel?
Ik weet zeker dat je ze ervaart.
Dat is wat je voelt.
Gevoelens verraden een hoop.
Maar ben je je voldoende bewust van wat je gevoelens je echt te vertellen hebben?
Daar volgende week donderdag meer over.
Elke donderdag mijn mini-hoofdstukjes uit een ongepubliceerd non-fictieboek Maak kunst van je tragedie. Lees ze hier allemaal terug.
