Laten we op date gaan. Jij en ik. We stappen in de trein. Verlaten het stedelijk gebied. We stoppen op een station zoals Hollandse Rading of Maarn. Je weet wel. Zo’n station met alleen een P+R-parkeerplaats, een kiosk met kozijnen waar de verf allang vanaf gebladerd is en een prullenbak naast de kaartautomaat, met de tekst ‘Wie dit leest, is gek’ erop gekalkt.
Vanaf daar wandelen we naar een stukje weiland. Zo’n heel grote, groene, drassige open vlakte. Daar ga ik je blinddoeken en ik fluister in je oor: ‘Loop net zolang rechtdoor tot je in mijn armen valt.’ Ik geef je een duw en je begint te lopen.
Ondertussen sprint ik langs je heen, in een rechte lijn naar de overkant, om je daar op te vangen.
Driemaal raden wie daar nooit aankomt?
Juist.
Jij.
Je begint rondjes te lopen. Je legt een spiraalvormig pad af. Zonder dat je het in de gaten hebt.
We kunnen als mens niet rechtdoor lopen als we geblinddoekt zijn.
Hetzelfde geldt als je geen referentiepunten aan de horizon kan zien, zoals de zon, een heuvel of de maan.
We hebben er geen verklaring voor. Het is een mysterie waarom we dit doen.
Dit klinkt bijna als een metafoor. Het universum houdt van rondjes. Atomen draaien. De aarde draait om haar eigen as. De aarde draait om de zon. De zon draait rondjes in het melkwegstelsel. Zelfs het melkwegstelsel draait en beweegt.
Stilstaan is sowieso onmogelijk. We bewegen. Fysiek. Ook al lijkt het niet zo. En als we zelf ook besluiten dat lichaam van ons in beweging te zetten, kunnen we niet zonder duidelijk doel op de plaats van bestemming komen.
Ik zie mensen in rondjes leven. Figuurlijk gezien. Ikzelf leef in rondjes. Verslavingen zijn een voorbeeld van rondjes. Je weet dat het niet goed voor je is. Je hebt het al zo vaak gezegd: stop ermee. En toch doen we het weer, als we ons het zwakst of juist heel goed voelen.
Of als we weer eens met dezelfde type jongens of meiden in bed belanden, die ons als shit behandelen…
Je hebt zo’n zelfhulpmantra die ook in spiritualiteit wordt gebruikt. Leven om te groeien. Als ziel.
Ik twijfel of dat een juiste metafoor is voor de obstakels die we in het leven tegenkomen, waar we mee moeten dealen. What doesn’t kill you makes you stronger-onzin.
Ik heb nog nooit een boom zo hoog tot aan de wolken gezien. Die stoppen ook met groeien. We hebben een obsessie met het woord ‘groei’. Alles moet ‘groeien’. Lijntjes moeten omhoog gaan. Meer winst. Meer salaris. Meer volgers. Meer bereik. Schiphol moet groeien. De economie moet groeien. Onze ziel. Groeien. Groeien. Groeien.
Nee. Niet groeien. Dat werkt niet. De economie. Een complex systeem dat de mens zelf heeft gebouwd, is een cirkel. Hoog conjunctuur. Laag conjunctuur. Hoog. Laag. We komen elke keer weer uit op ongeveer hetzelfde punt. Omdat de economie geen doel heeft.
Net zoals in ons leven, als we geen referentiepunt kunnen zien aan de horizon…
Nu de weekendmiljonairs 1 miljoen eurovraag. Wat is in godsnaam dan dat referentiepunt in ons leven? In jouw leven?
We dachten eeuwenlang dat het referentiepunt buiten ons lag. Goed doen om in het paradijs van God te komen. Maar het leven is niet ontstaan door een goddelijke interventie. Het leven zit in onszelf. Ons DNA. De code die we door kunnen geven aan een volgende generatie.
Maar waar stevent het melkwegstelsel op af? Wat is überhaupt het doel van de boom, behalve in de herfst blaadjes laten vallen en in de lente weer blaadjes laten groeien?
De boom heeft wel een functie in ‘het systeem’. Die weet wat ‘ie moet doen. Zonlicht en CO2 omzetten in energie, om te kunnen leven. Zuurstof teruggeven.
Wat is jouw functie in ‘het systeem’? Wat heb jij nodig en wat geef je terug?
Een koe weet dat ze geen vogel is. Dat ze nooit de ambitie zou hebben om in de zomer eens lekker naar Bali te vliegen.
Een plant weet wat ‘ie moet doen. Die zou niet evolueren tot een wandelend organisme. Die laat het gewoon bij kleurrijke blaadjes kweken en zichzelf even flink laten bestuiven door een aantal bijen.
Maar even eerlijk. Weet jij wat je moet doen in dit leven?
Volgens Spinoza en de oude stoïcijnen is dit oikeiose. Doe wat de natuur je ingeeft. Elk natuurlijk wezen heeft een oikeiose. Een doel. Zodat je geen rondjes meer gaat lopen.
Wat zit in je diepste aard om uit te voeren?
In mijn aankomende boek ‘Ze gingen samen het toilethokje in.mp4’ zit Jordy vast in zijn cirkel. In verwachtingen van anderen. Of beter gezegd: wat hij denkt dat anderen van hem verwachten. Dat is geen vrijheid. Dat is geen oikeiose. Dat is bijna voer voor een depressie. Voor uitputting.
Het leven: een kronkelig, cirkelvormig, chaotisch pad naar een eindbestemming. Al verdwalend hopelijk uitkomen op de juiste plek. In zekere zin is het leven de wandeling. Het gaat niet om groeien. Maar om ervaren. Om te leren. Te veranderen. Dat is het proces. Misschien wel een oneindig lang proces.
Maar wat me echt bezighoudt is dit: wat te doen als we de eindbestemming gevonden hebben?
Oikeiosegroet,
Tomson
