Lieve vreemdeling,
Zet in de trein je AirDrop op je iPhone aan en de telefoonnamen van je medepassagiers verschijnen.
Google een van die namen en binnen twee klikken zit je met een beetje geluk op hun openbare Instagramaccount of LinkedIn-account.
Al die foto’s van hun leven, die je meteen een beeld en mening geven over die persoon.
Die persoon weet niets van jou. Oordopjes in, kijkend naar het scherm. Af en toe naar buiten.
Jij met je fantasie weet alles.
Op het nieuwe stationsplein bij Utrecht centraal, onder dat bollendak, wachtte ik op een vriend die met een andere trein aankwam.
Tijdens het wachten passeerden honderden gezichten me.
Al die vreemdelingen, met een eigen geschiedenis, een complexiteit aan gevoelens en ambities en teleurstellingen.
Allemaal op weg naar een bestemming.
Taalkunstenaar John Koenig heeft het woord sondor ervoor uitgevonden. Een variant op zonderling.
n. the realization that each random passerby is living a life as vivid and complex as your own—populated with their own ambitions, friends, routines, worries and inherited craziness—an epic story that continues invisibly around you like an anthill sprawling deep underground, with elaborate passageways to thousands of other lives that you’ll never know existed, in which you might appear only once, as an extra sipping coffee in the background, as a blur of traffic passing on the highway, as a lighted window at dusk.
In de stad ben je nooit alleen en juist dat maakt alleen.
Volgens de Duitse filosoof Simmel (rip) geeft de stad te veel prikkels aan de mens en daarom bescherm je jezelf door je relaties met mensen te rationaliseren.
• Een mens in vieze kleren die op de grond in een winkelstraat rare geluiden loopt te maken en zijn hand heeft opgestoken, wordt in je hoofd ‘de zwerver’ die zijn eigen problemen maar moet oplossen.
Want je kan niet alle problemen van de mensen waar je oog op valt in de stad oplossen.
• Een tweede manier hoe de mens zich in de stad beschermt, is een cocon om zich heen maken.
Dit is de reden dat ik altijd afscheid neem van de buschauffeur in het dorp waar ik ben opgegroeid. Nog steeds. Maar in Utrecht stap ik zwijgend uit. Nog steeds.
Je trekt je als individu terug van de prikkels door onverschillig te worden, als zelfbescherming.
Ken je het schilderij Night windows van Edward Hopper?
Je zit via het raam te gluren naar een vrouw in een rok die net iets voorover buigt.
Je ziet een gedeelte van het bed. Net als een blauw gordijn door het open raam dat als een vaandel naar buiten wappert.
Geen idee waarom ze voorover buigt. Of ze alleen is of samen.
Mysterieus en eenzaam, dat schilderij. Want de kijker is de voyeur.
Spieken naar andermans leven…
Via sociale media kan je gluren zonder dat iemand je ziet.
Zoals in de trein via AirDrop.
- Toen het MH17-vliegtuig neerstortte, had een krant een paar dagen later een portret gemaakt van alle overleden personen. Mini-biografietjes. Pagina’s lang. Door de nabestaanden te interviewen en online informatie op te zoeken.
Twee vriendinnen van me hadden op eigen houtje een aantal sociale media-accounts opgespoord van de slachtoffers en zitten neuzen in het leven van de doden.
• Ze konden niet aan me uitleggen waarom ze het deden.
• Ik kon niet aan ze uitleggen waarom ik het een gruwelijke daad vond wat ze deden.
Misschien omdat het voelt alsof je inbreekt in het huis van de overbuurvrouw die net is overleden en je haar jurkjes, haarborstel en tandenborstel aanraakt?
Zoveel intimiteit in zulke persoonlijke spullen.
Misschien snap ik ook wel wat we aan het doen zijn met onze voyeursacties.
Of het nou dat schilderij van Hopper uit 1928 is of je nachtelijke staarsessie op het Instagramprofiel van je leuke collega of kijken naar het profiel van een overleden persoon.
We proberen de vreemdelingen om ons heen op gepaste afstand te begrijpen. Even een connectie te maken. Kijken wat er achter die ogen plaatsvindt. Zonder dat ze terugkijken naar ons.
Al weten we allemaal diep vanbinnen dat de ander voor altijd een mysterie blijft.
Zelfs als die persoon elke dag naast je in bed wakker wordt.
• Kunstenaar Sophie Calle heeft er haar levenswerk van gemaakt. Vreemdelingen achtervolgen, tot aan stalking toe. Daar morgen meer over.
• Ik heb zelf ook een vreemdeling achtervolgd in mijn wijk. Daar vertel ik je in mijn spraakbericht meer over. Hier luisteren.
Dankjewel weer voor lezen. Reageer gerust als je een gedachte hebt, een vraag of observatie.
Liefs,
Tomson
