Lieve vreemdeling,
Je dacht dat alleen vrouwen daddy issues hebben.
Mannen hebben ze ook. Kijk maar naar de levens van schrijver Kafka, filosoof Schopenhauer of tennisser André Agassi.
Ze gingen gebukt onder de verwachtingen van een vader die geen liefde kon uiten.
We hebben het hier over drie verschillende generaties.
- Schopenhauer werd eind 18de eeuw geboren.
- Kafka eind 19de eeuw.
- Agassi halverwege de 20ste eeuw.
Tennissen om je vader te pleasen
De Amerikaan Agassi won in 1992 Wimbledon na een zware partij tegen Goran Ivanišević. De vierde set verloor Agassi nog kansloos met 6-1. Om vervolgens de vijfde te winnen.
Na afloop belde hij zijn pa om te vragen wat hij van de wedstrijd vond. Die zei: ‘Die vierde set had je niet moeten verliezen.’
Ja. Dat was wat hij zei. Om vervolgens in tranen uit te barsten.
Agassi merkte dat zijn pa trots en blij was voor hem in het gesprek, maar zijn pa kon het alleen niet uiten.
Zijn pa probeerde eerst van zijn twee oudste kinderen sporthelden te maken. Die hadden geen talent en niet echt zin.
Agassi had er ook geen zin in. Maar wel talent. Elke dag weer duizenden tennisballen uit een door pa gemaakte machine terugslaan.
Agassi haat tennis. Zijn hele leven lang. Maar toch werd hij een van de succesvolste tennissers in de wereld.
Omdat zijn pa dat van hem verlangde…
Mopperkont Schopenhauer had ook zo’n pa.
Met harde hand opgevoed
Arthur Schopenhauer maakte zich in het begin van zijn leven ondergeschikt aan dat van zijn pa. Een vader die met harde hand zijn zoon opvoedde. Hem verplichtte de nodige talen te leren en de nodige kennis op te doen.
In de laatste periode van pa’s leven had de vader last van depressies en fysieke pijn. Het was Arthur die hem verzorgde, niet zijn moeder.
Zijn vader had altijd kritiek op zijn zoon.
- Hij liep te krom.
- Hij moest eens leren een fatsoenlijke indruk op mensen te maken.
- Maar hij moest vooral een succesvolle koopman zoals hijzelf worden.
Zijn vader pleegde uiteindelijk zelfmoord.
Arthur nam het zijn hele leven zijn ma kwalijk. Het huwelijk kende weinig liefde en in de laatste periode van pa weigerde zij voor hem te zorgen.
Dat wat Arthur dus wel deed, omdat hij het als plicht zag.
Vlak na de dood van pa weet Arthur niet zo goed wat hij moet voelen.
Hij heeft zeker van zijn pa gehouden. Maar hij heeft ook veel last gehad van de opvoeding. Net zoals hij zich bij elke beslissing die hij wil nemen in zijn leven schuldig voelt richting zijn pa.
In de jaren die volgen blijft Arthur een poging wagen om een koopman te worden, om zo de zaak van zijn pa ooit over te kunnen nemen. Ook al is hij diep ongelukkig.
Hij heeft er bij pa ook nooit een geheim van gemaakt dat hij liever met zijn neus in de boeken zit en kunst bestudeert. Maar zijn vader had andere plannen met hem.
Zijn moeder is niet zo sentimenteel om de dood. Die begint vlak na de dood met het verkopen van onderdelen van de onderneming. Wat betekent dat Arthur ontlast kan worden van de morele plicht om de zaak ooit over te nemen.
Arthur zelf heeft deze periode erg veel last van de melancholie.
Naar buiten toe vervult hij de wensen van pa. Vanbinnen wil hij zo graag een andere kant op met zijn leven.
Hij voelt zich verscheurd tussen plicht en verlangen en komt maar niet tot een keuze…
Het is uiteindelijk zijn ma die het na twee jaar niet meer kan aanzien. Ze is inmiddels naar Weimar verhuisd en haalt haar zoon ook daar naartoe. Weg uit Hamburg.
Daar begint het nieuwe leven van mijn favoriete filosoof.
De ironie is dat hij zijn moeder nooit dankbaar is geweest voor deze daad.
Hun relatie was net zo ingewikkeld als die met zijn pa.
Nou, dan Kafka.
Brief aan zijn vader
Kafka heeft een heel lange brief aan zijn vader geschreven (en nooit verstuurd).
Ik kwam een kritisch artikel tegen van een Nederlands opinieblad dat niet geloofde dat Kafka die brief meende.
Want wat had die pa nou echt gedaan bij Kafka?
Af en toe buiten de deur gezet als ze ruzie hadden. Ja heftig, maar dat kan toch niet traumatisch zijn?
Nou.
Geen idee waarom trauma per se via geweld moet plaatsvinden…
Kafka is een gevoelige man. Dat merk je in zijn dagboek, in zijn verhalen en de manier waarop hij leefde.
Als je elke keer het gevoel hebt dat je niet goed genoeg bent, dan drukt dat zwaar op je ziel.
Lees deze stukjes uit die brief van Kafka en je snapt de relatie tussen hem en zijn vader:
‘Dat was toen maar een klein begin, maar het gevoel niets te betekenen dat ik vaak heb komt voor een groot deel door jouw invloed.’
‘Ik had een beetje aanmoediging nodig, een beetje vriendelijkheid, een beetje vrijheid om mijn eigen weg te vinden, maar in plaats daarvan versperde je me de weg, uiteraard met de goede bedoeling mij een andere weg in te laten slaan.’
‘Maar daar was ik niet geschikt voor. Je prees me bijvoorbeeld als ik goed salueerde en marcheerde, maar ik was geen toekomstige soldaat, of je prees me als ik stevig kon eten en er zelfs bier bij kon drinken, of als ik liedjes na kon zingen waar ik niets van begreep of je lievelingsuitdrukkingen kon nabrabbelen, maar niets daarvan had met mijn toekomst te maken.’
‘En het is veelzeggend dat je me zelfs nu nog eigenlijk alleen voor iets prijst wanneer het met jouzelf te maken heeft, als het om jouw gevoel van eigenwaarde gaat waar ik afbreuk aan doe (bijv. door mijn trouwplannen) of waaraan in mijn persoon afbreuk wordt gedaan (bijv. als Pepa mij een grote mond geeft).’
🤿 Als je de diepte in wil gaan
- Je leest de biografie van Agassi Open hier
- Je leest de biografie van Schopenhauer hier
- Je leest ‘Brief aan mijn vader’ in dit boekje.
