Lieve vreemdeling,
Trots is een complexe emotie die gezonde en ongezonde trekken heeft.
Dit is mijn punt: Trots is een van de meest complexe emoties van onze samenleving. We kijken er via verschillende brillen naar en hebben er ook verschillende betekenissen van.
- Vanuit onze christelijke cultuur is trots de heftigste hoofdzonde. Het is ijdeltuiterij. Het hoort niet.
Dit uit zich onder andere in onze Nederlandse cultuur, waar je je hoofd niet boven het maaiveld mag steken. Het hoort niet om patserig te doen over bijvoorbeeld financieel succes door in een dikke BMW rond te rijden of op te scheppen over je salaris.
‘Wie denk je wel niet dat je bent?’
Bescheidenheid siert de mens.
- Vanuit onze prestatiemaatschappij wordt trots aangemoedigd.
Het is de motivatie die je nodig hebt om betere cijfers te halen, de corporate-ladder te beklimmen en sneller te rennen op de atletiekbaan dan je concurrent. Falen is geen optie.
Trots is wat je zegt te zijn als je een diploma hebt gehaald of een beker hebt gewonnen.
- Onze beeldcultuur is eenzijdig. Slanke mensen. Knappe koppen. Gespierde lijven. Gelukkige emoties.
De reactie hierop is dat mensen zelfliefde proberen te voelen. Doordat je accepteert wie je bent en je niet laat leiden door de dominante (beeld)cultuur.
Trots op jezelf!
Welke vormen van trots zijn er?
De Vlaamse Martha Claeys (filosoof) heeft zich verdiept in trots.
Ze onderscheidt drie vormen.
Zelfwaardering: je hebt iets goed gedaan of afgerond. Vaak uit dit zich in een prestatie waarin je beter bent dan de rest.
Zelfrespect: je wil gelijk behandeld en gewaardeerd worden als anderen. Dit uit zich o.a. in black lives matter-bewegingen.
Zelfliefde: viering van jezelf als mens.
Soms zeggen we zelfliefde, maar bedoelen we zelfrespect. Als je trots bent op je ronde vormen bijvoorbeeld. Je zegt hiermee dat je gelijke behandeling wil met betrekking tot hoe mensen naar ronde vormen kijken. Het gaat dus om respect in plaats van zelfliefde.
Maar deze drie vormen hebben ook een negatieve kant.
- Zelfwaardering kan doorslaan in zelfoverschatting. Succes dat je aan jezelf toeschrijft in plaats van geluk, gender of huidskleur.
- Zelfrespect kan naar superioriteit doorslaan. Een groep die het al goed heeft, die zegt dat ze meer zelfrespect willen. Zoals white lives matter. Al erkent Martha dat dit moeilijk te duiden is. Iemand die white lives matter aanhangt, kan dit doen uit onvrede over de lage sociale klasse waarin die zich bevindt.
- Zelfliefde kan doorslaan in zelfzucht. Je bewierookt jezelf in de hoop op bewondering van anderen.
Zelfvriendschap, zelfliefde en narcisme
De Duitse filosoof Wilhelm Schmid ziet zelfliefde als basis van vriendschap met jezelf én anderen.
Zelfvriendschap ontstaat als je je innerlijke conflicten met jezelf oplost. Zelfvriendschap evolueert naar zelfliefde. Wat een nog intiemere relatie met jezelf is.
Het grootste voordeel van zelfliefde is, volgens Schmid, dat het aanmoedigt om gezonde relaties met anderen te hebben.
Dit is daarom ook het grootste verschil met narcisme, zelfzucht en egoïsme. De intentie is namelijk anders. Bij narcisme en zelfzucht gaat het om het bevredigen van je eigen behoeften en verlangens ten koste van anderen.
Als je een gezonde dosis zelfliefde hebt, ben je in balans. Dit helpt je in het contact met anderen. Je doet dan namelijk ook je best om er voor anderen te zijn.
🪐 Nog een persoonlijke melancholische noot
Ik heb een ingewikkelde relatie met de emotie trots. Juist door de inflatie van het woord. Het wordt te pas en te onpas gebruikt en aan me opgedrongen.
In deze situaties krijg ik error:
- Mensen die trots op mij zijn, snap ik niet. Wat zegt mijn prestatie in godsnaam over jou? Ga je nu ijdel zitten doen over mijn prestaties? Oké. Oké. Oké. Volgens mij bedoelen ze dat ze blij voor me zijn. Maar zeg dat dan.
- Ik krijg ook error van mensen die trots zijn op groepsprestaties. Trots op het Nederlands elftal. Trots op Nederlander zijn. Trots op Ajax. Het komt zo superieur over. Maar dit zegt waarschijnlijk meer over mij. Mijn afkeer van groepsidentiteiten.
- Mensen die zeggen dat ik trots op mezelf moet zijn. Euh, waarom? Ik haal weinig plezier uit resultaat. De lol zit ‘m in de activiteit zelf voor mij. Kan toch? Laat me. Dwing me geen trots op. Het is net als geluk een bijproduct dat je soms kan voelen. Maar het kan onmogelijk het doel zijn. Het is in ieder geval geen thema in mijn leven.
- Trots op jezelf zijn bij iets uitvoeren. ‘Ik heb dit gedaan en nu ben ik best wel trots.’ Daar gaat mijn kaak gekke dingen van doen. Wil je een ballon of zo 🎈?
Omdat het begrip zo gevoelig is, kunnen we beter onderscheid maken in gezonde en ongezonde trots.
Gezonde trots: gevoel van voldoening en tevredenheid bij zelfrespect, zelfliefde en zelfwaardering.
Ongezonde trots: arrogantie, superioriteit, zelfzucht.
Martha zegt dat trots een ethische taak is, om jezelf steeds opnieuw te erkennen als een veelzijdig mens.
Nou ja. Zij is de filosoof. Dus als zij het zegt?
Bij dezen.
Ik ben trots op het feit dat ik mezelf erken als veelzijdig mens!
🤢
😱 Een quote als afsluiter
Ik heb er 12 gevonden over trots. Twaalf! Morgen in je mailbox. Met een diepgaande analyse per uitspraak.
🤿 Als je de diepte in wil gaan
En luister mijn toelichting op petjeaf.com over trots.
Liefs,
Tomson
