Lieve vreemdeling,
We kunnen nooit een volledig beeld van onszelf hebben, omdat we weerloos en hulpbehoevend worden geboren.
Lees dat nog een keer.
We kunnen nooit een volledig beeld van onszelf hebben, omdat we weerloos en hulpbehoevend worden geboren.
Je wordt gevormd door hoe de wereld met je omgaat.
Ik ga je de theorie uitleggen van psychoanalyticus, Fransman en filosoof Lacan (rip) over het ontstaan van ons zelfbeeld na de geboorte.
- Als je huilt, krijg je de fles (of borst). Nu weet je dat er een relatie is tussen huilen en die leegte in je buik.
- Als ik huil omdat ik geen snoepje krijg, negeren ze me. Maar als ik huil omdat ik pijn heb, troosten ze me.
Dat is extra informatie.
Aan de hand van de reactie van je opvoeders, bouw je een zelfbeeld op. Wat wordt er van je verwacht? Hoe omschrijven ze je? Hoe denken ze over je?
Alleen de pech is dat dit gefragmenteerde ervaringen zijn… We weten nooit zeker wat de wereld nou van ons wil. Je vader geeft je een koekje als je er om vraagt. Je moeder noemt je een vreetzak als je er om vraagt.
Hier komt ‘het ego’ om de hoek kijken. Om de gaten op te vullen en er een compleet zelfbeeld van te maken.
Het ego geeft je de illusie: ik ben een compleet mens.
Ik probeerde een pakje AA-batterijen uit het schap te pakken bij de Action. Met mijn hand wurmde ik mijn vingers achter het pakje en trok het voorzichtig naar me toe. De rug van mijn hand nam de rij met batterijen ernaast mee. Met als gevolg dat vele pakjes als een schietende mitrailleur met kabaal op de grond vielen. Een voor een.
Pok. Pok. Pok. Pok.
Ik ging door mijn knieën en raapte ze zo rustig mogelijk bijeen en deed ze terug in het schap, maar mijn hart zat in mijn keel en mijn gezicht was rood aangelopen. Maar in mijn hoofd zaten gedachten als ‘Niemand die het ziet’ en ‘Ik ben gewoon iemand die zijn plicht doet’ en ‘Alles is oké’.
De anonieme, perfecte klant werd opeens de kluns. Dat laatste weigert het ego te accepteren.
Het ego wil altijd een beeld in stand houden dat je oké bent. Dat er niets met je aan de hand is. Dat ik niks raars deed. Het is de duim die omhoog gaat als je via een brancard een ambulance in wordt gereden.
Het is de Instagram-wall van mensen met ‘perfecte’ plaatjes. Daarom kijk ik zo graag naar openbare Instagram-accounts (bekentenis). Omdat ze een zelfbeeld onthullen van het ego: dit is voor mij perfectie.
- Mannen die met hun gespierde armen voor de spiegel staan.
- Vrouwen met diepe inkijk.
- Mensen die al hun museumbezoekjes vastleggen.
En dan heb je mensen zoals ik, die nooit een persoonlijke foto delen, omdat ik het raar vind om naar mezelf te kijken op mijn eigen profiel.
Wat zegt dit over mij? Dat ik geen zelfbeeld heb????
Goed.
Ahum.
Maar dat is natuurlijk het probleem.
Je ziet jezelf gefragmenteerd, in verdraaide vorm. Je ego lijmt het aan elkaar, maar dat maakt het nog niet een perfecte spiegel.
- De overtuigingen die je van de wereld overneemt, zijn niet helpend.
Het is een grote illusie.
Dat is waar al onze problemen in het leven vandaan komen. Je zegt dat alles oké gaat, maar diep vanbinnen voelt het allesbehalve oké.
Mijn favoriete levende filosoof heet Slavoj Zizek en is een bekende Lacan-deskundige.
Zijn stelling is: ons ego verhult onze daadwerkelijke verlangens.
Je denkt dat je ‘succes’ wil. Je denkt dat je ‘mager’ moet zijn. Je denkt dat je ‘moet reizen’. Maar dat is het beeld dat je hebt overgenomen van de maatschappij. Om jezelf ‘compleet’ te maken.
Je ego denkt dat je dit moet nastreven en dat zorgt voor dat gekke gevoel in je buik dat er iets niet klopt.
Daarnaast koppelt Zizek ons ego aan de idealen van de maatschappij. Kapitalisme. Democratie. Socialisme. Feminisme. Deze machts- en denkstructuren bepalen hoe we denken en voelen en hoe we ons gedragen.
‘Jezelf zijn’ is bijvoorbeeld een kapitalistisch concept. Namelijk ‘jezelf zijn’ met dit parfum of dat blikje frisdrank of die sportschoenen.
Je kan jezelf niet zijn, want we hebben geen flauw idee wie dat is.
Om hier toch achter te komen, zul je via andere manieren naar jezelf moeten kijken.
Lacan en Zizek moedigen daarom therapie aan. In gesprek met je psychotherapeut pluis je jezelf volledig uit. Het liefst aan de hand van je dromen.
Net zoals Freud dacht, zijn je dromen uitingen van je onderbewustzijn.
Niet door ze letterlijk te nemen, maar door de symboliek ervan uit te vogelen. Dromen dat je verdrinkt in de zee, staat voor ‘verstikking’.
Wat verstikt je zo in je leven?
Dat niveau.
Volgende week hier meer over 💛.
Liefs,
Tomson
