Lieve vreemdeling,
Toxic optimism is een overdreven vorm van optimisme die schadelijk is voor je geestelijke gezondheid.
Dit is mijn punt: Door alleen maar positief en optimistisch te zijn over het leven, onderdruk je negatieve gevoelens en vermijd je de rauwe realiteit.
Dit leidt tot onrealistische verwachtingen, gebrek aan empathie en teleurstellingen. Niet alleen dat. Je komt ook niet in actie om je eigen problemen op te lossen. Het kan je zelfs vastzetten in een negatieve spiraal van ontkenning, in plaats van vooruitgang te boeken.
Ook creëer je een steeds grotere kloof tussen de mensen om je heen die in een zware periode van hun leven zitten en jezelf. Zij voelen zich onbegrepen en raken geïrriteerd door de ‘Kop op!’-adviezen.
Niets mis met een gezonde dosis positiviteit. Maar overdreven optimisme maakt mij niet alleen kwaad, het is ook schadelijk voor de wereld.
Acht argumenten van Barbara Ehrenreich tegen toxic optimism
Barbara Ehrenreich heeft in 2010 een boek geschreven met de titel Bright-sided: How Positive Thinking Is Undermining America.
Hier een aantal argumenten waarom je giftig optimisme moet vermijden:
- Je negeert echte problemen in je leven.
- Je onderdrukt negatieve emoties en ervaringen die juist belangrijk zijn voor je persoonlijke verandering.
- Je hebt minder begrip voor de problemen van anderen.
- Het creëert onrealistische verwachtingen, waardoor je juist kwetsbaarder wordt voor teleurstelling en frustratie.
- Je geeft iemand zelf de schuld van zijn ongelukkige gevoelens, in plaats van het in een breder perspectief te zien.
- Het geeft een illusie van controle over het leven, maar je ontkent daarmee de invloed van externe omstandigheden.
Typische toxisch optimistische uitspraken
Ik heb een aantal optimistische zinnen verzameld die in feite hartstikke giftig zijn.
Als jij ook wel eens een van deze zinnen zegt, straf jezelf dan door nu op te staan en te zeggen:
‘Ik sta vanaf nu ook open voor de donkere kant van het leven en zal die niet verzachten met optimistische dooddoeners.’
Hier komen ze:
- Alles gebeurt met een reden.
- Het kan altijd erger.
- Je kan alles worden wat je wil, door hard te werken.
- Ach, er zijn altijd mensen die het erger dan jij hebben…
- Je kan niet altijd zes gooien.
- Met slechte mensen gaat het altijd goed.
- It is what it is.
- Het gaat eerst slechter, voordat het beter gaat.
- Wat je niet vermoordt, maakt je sterker.
- Als je maar positief denkt, zullen goede dingen vanzelf naar je toe komen.
- Laat het los en vertrouw erop dat alles goed komt.
- Als het leven je citroenen geeft, maak dan limonade.
Het grote bezwaar tegen toxisch optimisme
Je hebt een gezonde dosis hoop en optimisme in het leven nodig. Echt.
Maar het mag niet doorslaan naar de overtuiging dat elk probleem opgelost kan worden als je maar positief bent en je best doet.
Dit is een illusie. Het leven is complex, chaotisch en vaak ook ellendig.
We moeten ons juist bewust zijn van de donkere kanten van het leven. Daar zit ook de kern om problemen aan te pakken.
Dit zie je bijvoorbeeld bij maatschappelijke problemen. Zoals schulden. Die worden veel te vaak door bedrijven en overheden te optimistisch aangevlogen.
Zoals toen ik nog op een callcenter werkte en we mensen met boetes bedreigden (en uiteindelijk ook bestraften) als ze hun rekening niet betaalden. Dit allemaal met de optimistische gedachte: niemand wil een boete, dus nu zullen we ons geld wel krijgen.
Helaas.
Zo werkt het niet. Mensen die in armoede leven of schulden hebben, help je in de vernieling met hoge incassokosten. Want je bent niet het enige bedrijf dat geld van ze wil. Daarnaast zijn deze mensen aan het overleven. Dit is stressvol en zorgt helaas vaak voor verkeerde keuzes in hun leven.
Je kan als bedrijf veel beter in gesprek gaan met mensen die schulden hebben. Bijvoorbeeld uitstel verlenen of het bedrag verspreid laten betalen. Als de problemen echt urgent zijn, heeft iedereen er baat bij dat deze mensen zo snel mogelijk geholpen worden vanuit schuldhulpverlening.
Het boek Waarom arme mensen domme dingen doen van De Correspondent geeft mooi inzicht in dit probleem.
Die pleit voor een sociaal vangnet van mensen in armoede. Ze voelen zich vaak alleen en hebben het overzicht niet meer.
🪐 Nog een persoonlijke melancholische noot
Toxic optimism is het geloof dat alles uiteindelijk goed zal komen, ongeacht wat we wel of niet doen.
Dat kan gewoon niet. Het is vluchtgedrag. We ontkennen ons lijden. We ontkennen de onrechtvaardigheid van deze wereld.
Onrechtvaardigheid is namelijk de prijs die we betalen voor onze vrijheid.
- Hoe meer vrijheid je mensen geeft, hoe meer ongelijkheid je automatisch krijgt.
Helaas waar. Net zoals vrijheidsbeperking de prijs is die we betalen voor een gelijkwaardige wereld.
Het zijn de twee assen waar we continu op dansen in de moderne westerse wereld. Een positieve houding ontkent deze krachten.
Door te erkennen dat meer vrijheid juist onrechtvaardigheid betekent, kunnen we de gevolgen beter inschatten en er beter mee omgaan.
We hebben een gezonde dosis pessimisme nodig. We accepteren de situatie zoals die is en proberen vervolgens ons lijden een klein beetje te verlichten door iets te doen wat in onze macht ligt.
Dat zijn geen vergezichten als ‘Blijf positief.’
Morgen meer hierover in mijn Lacan-mini-reeksje.
😱 Een quote als afsluiter
Of wat filosoof Slavoj Zizek zei:
If you want to remain happy, just remain stupid.
🤿 Als je de diepte in wil gaan
Liefs,
Tomson
