In het verlengde van de fantastische Netflix-serie Ripley, heb ik me opnieuw verdiept in Patricia Highsmith (1921-1995).
Een fascinerende schrijfster. Niet alleen vanwege haar werkethos, maar ook vanwege de thema’s van haar boeken en haar persoonlijkheid: zeer complex.
Verdiepend in haar leven snap ik wel waarom ze me intrigeert. Omdat ze net zo grijs naar de wereld kijkt als ik.
I find the public passion for justice quite boring and artificial, for neither life nor nature cares if justice is ever done or not.
Korte samenvatting wie ze was
- Ze heeft 22 boeken gepubliceerd en 200 ongepubliceerde boeken geschreven.
- Na haar dood in 1995 zijn 8.000 pagina’s aan persoonlijke dagboeken gevonden in haar huis.
- Haar drie bekendste werken zijn Strangers on a Train (1950), Carol (1952) en The Talented Mr. Ripley (1955).
- Strangers on a Train is in 1951 verfilmd door Alfred Hitchcock en is inmiddels een klassieker.
- Carol is een lesbische roman, die ze onder een pseudoniem publiceerde. Dit boek is in 2015 verfilmd met Cate Blanchett in de hoofdrol.
- The Talented Mr. Ripley is diverse malen verfilmd en sinds 2024 ook als tv-serie te zien.
- Patricia Highsmith was een complex persoon met een turbulent liefdesleven. Ook al hield ze haar leven vooral verborgen voor de buitenwereld.
- Ze verlangde diep vanbinnen naar een diepgaande connectie met mensen, maar vertrouwde niemand genoeg om haar hart volledig voor te openen. Ze was een workaholic en emotioneel afwezig voor haar (tijdelijke) geliefden.
- Ze was alcoholiste en kettingroker.
- Vooral op latere leeftijd was ze bitter, racistisch en antisemitisch.
Ik wil niet te veel afgaan op foto’s, maar doe het toch. Als je haar ziet als jonge vrouw, is ze aantrekkelijk en vol levenslust. Maar hoe ouder ze wordt, hoe killer en bedroefder de blik wordt.
Heftige relatie met haar moeder
- Haar moeder scheidde van haar vader vlak voor Patricia werd geboren.
- Ze groeide op bij haar grootouders in Texas, tot haar moeder haar opeiste en haar naar New York liet komen.
- Er waren geruchten dat haar moeder de zwangerschap probeerde af te breken, door onder andere terpentijn te drinken en een abortus te plegen.
- Haar moeder zinspeelde er zelf op: ‘Toch wonderlijk dat je zo van de geur van terpentijn houdt. Ik heb het gedronken om van je af te komen.’
- Als Patricia in de puberteit zit, wordt ze belachelijk gemaakt om ‘gay’ kleding, zoals het dragen van broeken. Ook wordt ze door haar moeder in een heterorelatie gedwongen. Het zoenen met een man vond Patricia een zeer traumatische ervaring.
- Hoewel ze nooit liefde of warmte van haar moeder kreeg, was ze tegelijkertijd verliefd op haar moeder.
- Haar traumatische jeugd neemt ze de rest van haar leven met zich mee.
Van levenslust naar sociopaat
- Highsmiths schrijfwerk gaat vooral over mensen met weinig sympathie, zoals Tom Ripley, een sociopaat. Iemand die mensen manipuleert en zelfs vermoordt, zonder schuldgevoel of berouw.
- Highsmiths leven was als twintiger en dertiger vol levenslust. Veel feesten. Veel drank. Veel vrouwen. Af en toe een man.
- Ze reisde de hele wereld over.
- Ze kon zich niet binden aan mensen en niet aan plekken.
- Mede door haar homoseksualiteit (in de jaren ’40 en ’50) en haar geheime affaires, was ze voorzichtig met wat ze publiekelijk deelde met anderen.
- Ze publiceerde onder een pseudoniem de lesbische roman Carol. Het eerste lesbische boek dat een happy ending heeft. Dat was toen not done. Een lesbische roman eindigde toen altijd met spijt of als een ‘leuke herinnering’ die verder nooit meer gaat gebeuren.
- Patricia was doodsbang dat het bekend zou worden dat zij het had geschreven. Ze was vooral bang voor haar familie.
- Ze breekt in de jaren ’50 door als schrijfster en gaat twee langdurige relaties aan die haar kapot maken.
- Ze stopt zelfs met dagboeken bijhouden, omdat haar partner deze stiekem leest.
- Maar denk niet dat zij een lieverdje was. Ze richtte een emotioneel slagveld aan bij haar exen.
- Hoe ouder ze wordt, hoe somberder en ook eenzamer. Weinig vrienden. Veel alcohol.
- Ze houdt meer van haar katten (en haar slakken) dan van mensen.
- Ze sterft aan longkanker in Zwitserland.
- Anton Corbijn (filmregisseur en bekende fotograaf uit Den Haag) is op dit moment een film aan het voorbereiden over Patricia Highsmith met de titel Switzerland. Helen Mirren gaat Patricia spelen.
Je dag noteren als Patricia Highsmith
Ze hield altijd notitieboekjes bij. Als verslag van haar leven. Maar ook om na te denken over de boeken. Dit zijn haar schrijfobservaties:
- Houd altijd een notitieboekje bij je. Een kleintje als je veel onderweg bent. Een grote als je veel thuis bent.
- Schrijf elk mini-ideetje op. Ook al is het een zin. Soms wordt die ene zin een paar dagen later een kort verhaal.
- Schrijf ideetjes voor scènes en karakterschetsen op. Dit kan je later gebruiken voor een boek.
- Schrijf (filosofische) levensvragen op. Zoals: kunnen we elkaar gelukkig maken, ook al is het maar even?
- Ze schreef zelf haar persoonlijke ‘geheime’ gedachten op in haar dagboek. Maar ze was ook elk moment bang dat iemand deze boekjes vond.
Over personage Tom Ripley en waarom altijd mannen?
- De reden dat ze (bijna) altijd over mannelijke hoofdpersonages schreef: vrouwen lezen graag over mannen en mannen lezen graag over mannen. En ze verkopen beter.
- De mannelijke (en ook vrouwelijke) personages waren gebaseerd op de vrouwen uit haar leven.
- Ze schreef vijf boeken over Tom Ripley. Een aantal van deze boeken is verfilmd. En sinds dit jaar is er ook de Netflix-serie Ripley met dit personage.
- Ripley creëerde ze als een karakter dat weinig tot geen schuldgevoel heeft. Het boeit hem weinig wat die aanricht.
- Mensen hebben een te groot verlangen om hun zonden op te biechten, waardoor ze zelf hun eigen graf graven. ‘Oh nee, wat heb ik gedaan?’ Ripley boeit het niet en komt daardoor ook altijd overal mee weg in haar boeken.
- Ripleys seksualiteit volgens Highsmith: verlegen en een beetje homoseksueel.
- Highsmith bewondert Ripley niet per se. Maar hoopt wel dat hij amusant is voor mensen. En dat was hij, aangezien de boeken goed verkochten.
Een paar geweldige quotes die ik op deze Substack vond:
- Sometimes writing is like being seen crying at a friend’s funeral.
- The majority of people cannot handle the brains they have been given.
- Advice to a young writer: approach the typewriter with respect and formality. (Is my hair combed? My lipstick on straight? Above all, are my cuffs clean and properly shot?) The typewriter is quick to detect any nuance of irreverence and can retaliate in kind, in double measure, and effortlessly.
- How I write these days: (or is anybody interested?) I do everything possible to avoid a sense of discipline. I write on my bed (bed made up, myself fully but not decently clothed), having once surrounded myself with ashtray, cigarettes, matches, a hot or warm cup of coffee, a stale part of a doughnut, and saucer with sugar to dip it in after dunking. My position is as near the fetal as possible, still permitting writing. A womb of my own.
Liefs,
Tomson
PS
Ik ben inmiddels zelf begonnen aan haar dagboek. Het voelt zo intiem, het lezen.
Bronnen:
- New york times review van de docu Loving highsmith
- Recensie van de film The talented mr. ripley
- Docu Loving Patricia Highsmith (2022). Vraag me niet hoe ik hem heb gekeken, want je kan de film nergens streamen of kopen. Maar het komt erop neer dat ik een digitale piraat ben, oké?
- Mooi stuk in Trouw over haar dagboeken
- Analyse over haar notitieboekjes
