|
Hey jij, Tussen stilzijn en praten zit nog een ander gebied van communiceren. Dat van zuchten, kreunen, grommen, lachen en huilen. De geluiden die we soms onopgemerkt maken. Al zuchtend een appje lezen, tot iemand ons erop wijst en we ons er bewust van worden. Of ze expres inzetten om de ander te manipuleren, door op harde toon lucht uit je mond te laten ontsnappen om aan te geven dat je er wel klaar mee bent. Of ze juist laten zien om aan te geven hoe we ons zogenaamd echt voelen, zoals heel overdreven lachen als iemand een grap maakt die niet per se grappig is, maar je hoopt wel dat anderen zien hoeveel lol jij nu hebt. In de 18de eeuw was het laten zien van je emoties vooral in de hogere klasse een ding. Want een elitair persoon had niet alleen vermogen, maar ook een rijkere gevoelswereld dan de rest van de maatschappij. Die was biologisch zo gebouwd, dachten ze. Deze mensen konden er ook niets aan doen dat ze uitverkorenen waren, toch? Gevoelige zenuwen noemden ze het. Dus wat deden al die mensen? Hun emoties heel overdreven laten zien. Hard huilen als je geraakt werd door een boek. Niet in slaap kunnen komen, omdat je nog aan het nahikken was van die goede grappen die overdag aan jou waren verteld. Karin Johannison noemt dit in haar boek De kamers van de melancholie een ware ‘gevoelscultus’. We zouden er nu met wat argwaan naar kunnen kijken. Het lijkt wel een overdreven toneelstuk. Voelden ze het echt of was het aangeleerd gedrag om dit zo te voelen? Ik vraag me af of gevoelens niet altijd gebonden zijn aan onze cultuur en opvoeding. Een afgesproken manier van hoe we ons lijden laten zien en ons plezier uiten. Wat betekent dat het dus per eeuw verschilt. Zoals de verveelde puberzucht met een ‘Boring!‘ erachteraan nu erg tot de verbeelding spreekt. Dat is sowieso het ding met emoties. We hebben vooral woorden nodig om ze te omschrijven. Maar die woorden veranderen. In het begin van de 18de eeuw beschreven mensen hun gevoel vooral als een vloeistof. Het vloeit, giert, loopt, suist. Het is zwaar. Het is licht. Leeg of rijk gevuld. Aan het einde van de 18de eeuw omschrijven ze het aan de hand van de zenuwen in het lijf. Om Karin te quoten: “Men ervaart zichzelf als gespannen of stom, voelt de zenuwen vibreren, schokken, trillen, nopen, opkrullen, samentrekken, ontspannen, slaphangen of verslappen.” Niet alleen die woorden veranderen. Maar ook dat middengebied. Zoals de traan. We huilen nu anders. De man huilt zelden meer tegenwoordig. Maar als die huilt, dan zijn we allemaal ontroerd. Dat juist hij nú huilt bij deze heftige gebeurtenis! Dan moet hij wel heel verdrietig zijn. Maar een vrouw die om het minste of geringste haar tranen laat lopen, is toch wel een wat overdreven dramatisch zwak geval. Huilen doe je niet meer in het openbaar. Dat doe je achter de voordeur. En als je het wel in het openbaar doet, dan ben je waarschijnlijk een burn-out nabij. In de 18de eeuw mochten onze emoties er zijn, in extreme overdrijving. Sinds de 19de eeuw moeten we ons beheersen. Laat zien dat jij de controle hebt. Juist over je emoties. Gedraag je! De Frans-Roemeense pessimist E.M. Cioran zag eind jaren ’30 van de 20ste eeuw de tranen als een ware kunstvorm. Hij vergeleek ze met muziek. Die vergelijking maakte Nietzsche al eerder. Die zag geen verschil tussen muziek en tranen. Huilen is een ervaring. Je moet het doorvoelen. Het heeft schoonheid. Zoals Man Ray deed met zijn foto’s van vrouwen die tranen hadden als parels. Of de foto’s van Jill Greenberg van huilende kinderen. Ik heb James Bond trouwens nog nooit zien huilen. Terwijl het al vanaf de Griekse tijd tot aan de middeleeuwen gebruikelijk was dat de held huilde. Juist omdat die de held is. Snap je? In de huidige Hollywoodfilms moet de held eerst de tranen verdienen. Iets overwinnen. Opofferingen maken. Dan mag Rocky of Rambo pas tranen laten zien. Je hebt een YouTubevideo met alle scènes waarin superheld Iron man huilt achter elkaar gemonteerd. Ik keek die minstens één keer per week en ging er elke keer weer helemaal stuk om. Inmiddels is de video helaas verwijderd . Die heette ‘Iron Man saddest moments – Try not to cry (Iron man 2008 – endgame 2019)’ Nou, als je dat huilen noemt, klein beetje tranen in de ogen bij iets emotioneels. Pussy. Slappeling! Laat eens echt je tranen zien, man. Ik wil dat Iron Man het snot uit zijn lijf huilt! Groen, wit, geel. Dat het hele lichaam schokt en trilt als een op hol geslagen vibrator. Dat hij het uitschreeuwt als ultieme vorm van machteloosheid. Echte emoties! Maar nee. Hij snikt niet eens. Gewoon beetje met zijn wimpers knipperen voor wat vocht. Ik ben in de verkeerde tijd geboren, denk ik. De man mag beetje emotie laten zien, maar moet wel nog steeds de controle hebben is zo’n gaap verwekkend standpunt. Trouwens. Dat is er ook zo één. Gapen. Van moeheid. Als biologische reactie op zuurstoftekort (al schijnt dat een urban myth te zijn). Of je zet het theatraal in. Het kan allemaal. Niet dat slappe nog-steeds-in-controle-gedoe. Dus als je gaapt, gaap zo hard mogelijk. Als je huilt, zorg dat je zoveel mogelijk tranen produceert. En als je lacht, krijg buikpijn. Aan dat slappe gedoe doen we niet meer mee. Liefs, Tomson  |