Een tijdje geleden zat ik in een kringetje met wat collega’s. Toen ik nog in een kantoortuin werkte. Toen vroeg de gespreksleider naar onze ervaringen met een nieuwe werkmethode. Een gast nam het woord, big smile erbij en hij vertelde hoe hij dit had toegepast in de praktijk.
Daarbij zei hij: ‘Ja, dit maakt me wel trots.’ Tanden ontbloot. Kin naar boven. Zijn torso duidelijk zichtbaar.
Ik begreep hem niet.
Dit zegt alles over mij, niets over hem. Maar, ik begreep hem niet.
Trots? Trots op iets in de praktijk proberen en het werkte? Daar voelde je iets bij, genaamd trots?
Ik weet niet eens wat trots is. Hoe dat precies voelt. Is het überhaupt wel een emotie?
Ik ken wel het gevoel van zelfvertrouwen.
En ik ken wel het effect van je gevleid voelen door wat anderen over je zeggen: complimenten, bewondering.
Ik ben nooit trots op mezelf. Maar ik heb wel zelfvertrouwen over bepaalde dingen. Laat ik maar zeggen dingen waar ik iets meer over weet dan anderen, of iets wat ik vaak heb gedaan en er daardoor beter over mee kan praten. Ik voel me als het ware superieur op bepaalde gebieden en dat geeft me zelfvertrouwen. Een fijn idee om te hebben als ik het nog een keer ga doen.
Ik kan ook een heleboel dingen niet overigens. Dat maakt me soms onzeker. Als ik iets niet goed kan, vind ik het ook niet heel leuk om te doen. Zoals skiën of surfen. Dit gaat overigens niet altijd op. Ik ben niet zo’n heel goede voetballer… Maar, ik vind het heel leuk om te doen. Ik wil er niet beter in worden, ik heb 0 ambitie op amateurvlak. Ik vind het gewoon tof om te voetballen.
Soms zijn mensen trots op wat ik doe of gedaan of behaald heb.
Trots? Op wat ik doe? Maar, waarom voel jij je trots op iets wat ik doe? Wil je dat mijn succes afstraalt op jezelf? Gun je me een bepaalde emotie?
Ik weet nog steeds niet of die collega nou per se trots was op zichzelf of gewoon ijdel. Die twee liggen best dicht bij elkaar. IJdelheid is genieten van je eigen grootsheid. Fantaseren hoe anderen je ten positieve zien.
In de Bijbel betekent het woord ijdelheid leegte en betekenisloos zijn.
Ik weet wat je denkt: ‘Wat is er in godsnaam mis met genieten van complimenten? Genieten van aanzien? Genieten van je likes op je bikinifoto?’
Het is tijdelijk… Het kan verdwijnen… Je hebt 0 invloed op wat anderen over je zeggen… Het geeft je een verkeerd zelfbeeld. Je bent niet wat anderen van je vinden.
Want als het applaus stopt, als de complimenten opdrogen, volgt het gevoel dat je niets waard bent.
Het geeft je het idee dat alles wat je doet, draait om het krijgen van een compliment, zodat je je trots kan voelen…
Ik focus me liever op dingen waar ik wel invloed op heb. Dat zijn niet de complimenten van anderen. Maar op wat ik zelf maak, doe en zeg. Ik wil voor mijn eigen waarde niet afhankelijk zijn van anderen. Aandacht en complimenten zijn leuk, maar ik kan zonder.
Mijn boek ‘Ze gingen samen het toilethokje in.mp4’ is nu uitgebracht. Dat maakt me opgelucht, tevreden. Ik ben blij met wat het is geworden. Dat wat ik te zeggen heb goed verwerkt is in dit verhaal. Ik zou er geen woord meer aan willen veranderen. Maar trots?
Moet ik nu met mijn lul in mijn hand voor de spiegel gaan rukken en zeggen tegen mezelf ‘Wat ben ik toch een geweldige schrijver, met dit meest fantastische boek ever’? En me daarna ellendig voelen, want: ‘Heel leuk dat 1.000 mensen dit boek kopen, maar de 17 miljoen andere Nederlanders kennen me nog niet en dat is een schande. Ik ben een miskend genie. Mijn grootsheid wordt door 99,9 procent van Nederland gewoon genegeerd!’
Ik snap het wel… We stellen niets voor in de wereld. Maar om niet dagelijks bevangen te worden door het gevoel van zinloosheid, hebben we wat mechanismen in ons hoofd die ons in het middelpunt van het universum plaatsen. Trots is daar een van. Ego een ander.
Dit heb ik tegen je te zeggen: je ontkent je eigen nietigheid.
Niks mis met trots zijn op het feit dat je je veters zelfstandig kunt strikken. Maar eigenlijk is dat het resultaat van je pogingen om iets onder de knie te krijgen wat je eerst niet kon. Het proces zelf is het bewonderen waard. ‘Goed dat je bleef doorzetten, ook al lukte het de eerste vijftig keer nog niet.’ Dat is karakter. Dat is een graadmeter voor alles wat je nog in je leven gaat doen. Dat is een levensles. Dus de woorden: ‘Ik ben trots op jou! Je kan je veters strikken! Wat ben je een kanjer!’ zijn een leeg compliment. Beter is: ‘Wat goed dat je bleef doorzetten. En moet je nou eens zien? Je kan je eigen veters strikken!’
Ik heb wel makkelijk praten… Ik ben van nature een bescheiden mens. Soms ben ik zelfs te nederig. Ik kan mezelf gerust wegcijferen in een groep mensen. Zelfs op momenten dat het gepast is om te vertellen over m’n positieve resultaten, zwijg ik soms liever.
Misschien was ik wel jaloers op die collega. Hij had immers hetzelfde gedaan als ik, met hetzelfde resultaat. Alleen in mijn hoofd stelde het allemaal niet zoveel voor. Niet iets waar ik om bewonderd wilde worden. Hij werd wel even bewonderd, door de collega’s. Ik zag ze allemaal knikken naar hem. Waarschijnlijk maakte hem dat trots, dat hij wist dat hij geprezen ging worden door dit verhaal en daarom zei hij bij voorbaat al: ‘Dit maakt me trots.’ Zodat we allemaal even wisten dat het zeker niet aan zijn zelfvertrouwen lag. Maar de tragiek is dat niemand naar mij keek, of over mijn prestaties nadacht.
Ja. Ik ben een bescheiden persoon. Dat komt met een hoop obstakels. Vooral bij sollicitaties en eindejaarsbeoordelingen.
Het is een prestatiemaatschappij. Managers zijn druk, druk, druk. Dus ze zien niet per se wat iedereen doet. Ze vragen er ook nauwelijks naar. En aan het einde van het jaar volgt er een beoordeling, gekoppeld aan een salarisverhoging. Het moment om zelf even te vertellen wat voor fantastische dingen ik heb gedaan en hoe trots me dat me maakte… Maar ik ben van nature bescheiden. Het kwam vaak niet eens in me op om mijn succesjes te delen… Gelukkig voor mijn salaris zagen de meeste managers wel wat ik deed. Op een enkeling na. Die snapten totaal niet wat ik aan het doen was.
Tja. Daar ging m’n bonus.
Een ander nadeel van bescheidenheid zijn sollicitaties. Daar is het op zich wel handig om je eigen vaardigheden en ervaringen te vertellen en zelfs wat aan te dikken. Dat wordt eigenlijk gewoon van je verwacht. Zodat ze een goed (vertekend) beeld van je krijgen wat je in huis hebt. Dat ging niet altijd goed bij mij kan ik je vertellen. Bescheidenheid wordt regelmatig verward met desinteresse. Iets waar meer introverten last van hebben.
Ik vind het de tragedie van het leven: onszelf groter maken voor anderen, om het gevoel te negeren dat het er allemaal niet zoveel toe doet. Maar als je je niet groter maakt dan je bent, word je ook sneller genegeerd. Wat weer een kutgevoel geeft dat je er niet toe doet. Wat in zekere zin klopt, maar dat maakt het er niet per se leuker op.
Dat maakt me wel eens melancholisch. Scheelt dat ik een melancholicus ben.
Ik wil je niet een gevoel aanpraten dat je niet trots mag zijn op jezelf of je prestaties. Maar ik heb een vermoeden, dat dat waarop jij echt oprecht heel erg trots bent, dat je eigenlijk het proces ernaartoe bedoelt. De keuze om uit een toxische relatie te stappen, de kilo’s die je kwijt bent geraakt door discipline, de positieve manier waarop je nu naar jezelf kijkt, hoe je jezelf nu wel serieus neemt en ook verwacht dat anderen je zo behandelen.
En dat kan ik alleen maar toejuichen.
Dus vertel me: waar ben je echt heel erg trots op en waarom?
– Tomson
