Lieve vreemdeling,
It was a dark and stormy night…
Snoopy begint hier zijn roman mee, zittend op zijn huisje.
Het is een inside joke van Schulz.
Want het is een cliché.
Een tekst beginnen over het weer.
Of een verhaal beginnen als de hoofdrolspeler wakker wordt.
Niemand boeit het wat voor weer het is. Niemand wil lezen hoe een personage opstaat en de tanden poetst.
We zijn omringd door clichés.
Zinnen. Uitdrukkingen. Beelden. Muziek (onder reclames).
Het is al tien miljoen keer gedaan en het is niet uit te roeien.
I Feel Good van James Brown onder een reclame. Gaap.
Een bekende rocksong door een vrouwenstem als ballade laten zingen en onder een filmtrailer zetten. Boring.
Clichés zijn effectbejag die te vaak zijn uitgevoerd.
De makers kiezen voor het veilige.
De gebaande paden.
Ook jij produceert clichés.
(net als ik).
Het eerste wat uit je komt, is vaak een cliché.
Vraagje.
Het is geen instinker.
Gewoon een oprechte vraag.
Je mag er niet lang over nadenken.
Ik wil dat je aan een beroemd schilderij denkt en de naam hardop uitspreekt.
Gedaan?
Mooi.
Ik heb geen idee wat het was.
Maar de kans is groot dat Mona Lisa oppopte in je hoofd.
Of De Nachtwacht.
Of De sterrennacht.
Omdat die informatie het snelst voor het grijpen ligt in je hoofd.
Omdat die al zo vaak herhaald is door anderen.
Daarom is het een cliché geworden. Het is het snelst beschikbaar in dat koppie van ons.
De kunst is om dieper na te denken.
(👀👀👀👀)
Daarom zeg ik je.
De eerste versie die je maakt, is voor niemands ogen bestemd.
In versie 2 haal je alle clichés weg.
Want je gaat ze herkennen.
Dit doe je door dieper na te denken over wat je echt wil zeggen.
Verras jezelf.
Dan verras je ook anderen.
Geef een twist aan clichés.
Wil je een voorbeeld?
Oké.
Ik heb een luisterverhaal geschreven in 2020 met Charlie als leraar.
Je hebt in de klas altijd etterbakken zitten.
Degene die het bloed van de ander onder de nagels vandaan haalt.
Dus dit kwam ook in mijn verhaal terecht.
Drie keer raden hoe deze grappige maar super irritante gast heette?
Mohammed.
Waarom moet de grappige etterbak Mohammed heten?
Ik heb geen idee.
Maar het is een cliché. Het is een stereotypering die mijn hoofd produceert.
Ik heb het opgelost door alle nerderige slimbo’s te ontdoen van hun oer-Hollandse namen.
Dus in mijn verhaal zijn de slimbo’s degene die Mohammed en Fatiha heten.
Nu is het ironie geworden en dat is een statement tegen stereotyperingen in kunst.
De Russisch-sprekende schurk.
De blondine die gered moet worden.
De mysterieuze love interest die Jack heet of iets anders Amerikaans-klinkend.
(I see you 👀)
Als je twijfelt over wat een cliché is, vraag dan aan iemand om je te wijzen op de clichés in je eigen teksten.
Dat is confronterend. Maar zo leerzaam!
Goed.
Hier komt de instructie.
Wat is een cliché?
- Het eerste wat oppopt in je hoofd is vaak een cliché. Noem een knappe acteur. Noem een beroemd schilderij. Je geeft het meest voor de hand liggende antwoord. Dit geldt ook voor je ideeën of je verzonnen plotstructuur. Je eerste en tweede idee is vaak een cliché.
- Graaf dieper. Kom met andere voorbeelden. Bekijk je werk via meerdere invalshoeken.
- Vanaf idee drie wordt het verrassender.
- Als je jezelf verrast, dan verras je ook een ander. Nu zit je goed.
Liefs,
Tomson
PS
