Lieve vreemdeling,
Ze schoof een spatel onder het ei in de pan en draaide het om.
Er ging een wereld voor me open. Ik had tot dit moment niet gedacht dat mensen op een andere manier eieren bakten dan mijn manier.
Mijn manier is gewoon de eierschaal aan de rand van de pan kapot beuken, met twee handen de schaal uit elkaar halen en het ei op de boter terecht laten komen. Vervolgens op niet al te hoog vuur wat kaas of ham toevoegen en klaar.
Zij wachtte niet geduldig tot het eigeel hard was geworden. Ze draaide gewoon het ei om. In de pan!
Datzelfde jaar leerde ik nog een kookles.
Een vriend van me gooide de kipfilet in een pan kokend water in plaats van zo’n Tefalding.
Ik had nog nooit eerder gezien dat je kip ook gaar kon koken.
Een oud-studiegenoot van me deelde datzelfde jaar op Facebook een instructietekst hoe je versneld een ei bakt in de magnetron.
In de magnetron!
In een kommetje doen, deksel erop en dan dertig seconden in de magnetron en klaar.
Ik ben geen culinair wonder. Laat dat vooropstaan. Ik zou willen dat er een woord voor was, dat je een culinair inzicht krijgt dat je daarvoor nooit hebt gehad.
Misschien is het woord culizicht iets?
‘Oké. Ik heb dus echt even een culizichtmomentje nu’.
Nieuwe woorden voor oude gevoelens
Ik ben mijn psychokillerblog begonnen op Tumblr.
Je hebt daar een Tumblr-pagina die The Dictionary of Obscure Sorrows heet.
John Koenig verzon nieuwe woorden voor bepaalde gevoelens.
Zijn bekendste uitvinding is het woord ’sondor’.
Het besef dat ieder mens die jou passeert op het treinstation een complex en ingewikkeld leven heeft met andere mensen.
We leven allemaal in onze eigen bubbels, in ons eigen universum.
Of het woord ‘fellchaser’. Het gevoel dat een al lang vergeten fout uit je verleden op elk moment opnieuw in je leven kan verschijnen. Het maakt alles kapot wat je lief is. Maar je hebt geen idee wat het kan zijn en wanneer het gaat plaatsvinden.
Daar heb ik wel eens last van. Zo’n onheilspellend gevoel waar ik buikpijn van krijg.
Of het woord ’thwit’ (the hell was I thinking). Een schaamtevolle herinnering uit je jeugd die opeens uit het niets oppopt in je hoofd. Zelfs als niemand meer zou weten wat er gebeurde. Je voelt de pijn nog steeds.
Ik ben eens een keer achterin de klas tijdens scheikunde gevallen met mijn stoel. Ik leunde naar achteren en blijkbaar lag onder mij een witte doktersjas. Die zorgde ervoor dat de stoel onder mij vandaan schoof. Daar lag ik dan, op de grond. Iedereen keek met verbazing achterom en zag de meest stille gast van de klas met een rood hoofd op de grond liggen.
Eentje lachte. De leraar negeerde me. De rest keek weer naar voren en de les ging verder.
Ik zette de stoel recht en ging weer zitten. Met versnelde hartslag. Dat wel.
Die herinnering popt echt elk jaar minimaal één keer op.
Geen idee waarom.
En tegelijkertijd denk ik ook: waarom ging je op twee poten zitten leunen, terwijl je omringd was door witte doktersjassen die van de haakjes af waren gevallen?
Niemand heeft me er daarna op aangesproken. Het is niet eens heel beschamend. Gewoon van mijn stoel gevallen. Maar toch maakte het zo’n diepe indruk dat het 20 jaar later nog steeds even wordt opgevoerd in mijn hoofd.
Mijn gezicht wordt zelfs nog rood bij de gedachte hieraan.
Ik denk doordat mijn valpartij ook zo onverwacht kwam voor mij. Normaal voel je je stoel wel wat wegschuiven als je er met twee poten op gaat staan. Maar nu was ik me van geen kwaad bewust.
Ik ben ook wel eens diep in de nacht wakker geworden nadat het linkerdeel van de lattenbodem naar de grond was gegaan.
Daar lag ik dan schuin in bed, hopend dat niemand anders in huis dat gehoord had.
Maar daar voel ik geen schaamte bij.
Terwijl het net zo schrikachtig was.
Wat John doet, is gevoelens omschrijven met een nieuw woord. Zijn Tumblr-blog is inmiddels een boek geworden.
Ik kwam er pas begin april achter. Meteen besteld en gelezen.
Koop het HIER. Het bevat prachtige nieuwe woorden, mini-essays om de woorden te omschrijven en mooie tekeningen ter ondersteuning.
Als je melancholie wil begrijpen, lees dit boekje.
Goed.
Wat Koenig doet, is een nieuw woord verzinnen. Maar dat werkt alleen als hij uitleg geeft aan dat woord. Het ‘beeldend’ maakt, zodat we het allemaal begrijpen.
Dat is wat we vaak niet doen. We maken taal enorm functioneel.
Is het jou wel eens opgevallen dat woorden die we het vaakst gebruiken de minste letters hebben?
De
Ik
Je
Die
Dan
Op
Van
En
Jij
Oké
Allemaal functiewoorden zonder betekenis.
Maar we maken ook werkwoorden functioneel in schrift en gesprek.
Vechten. Fietsen. Zoenen. Wandelen. Werken. Slapen. Sporten.
Je kan wel zeggen dat je pa lag te slapen.
Maar het wordt echt duidelijker als je zegt dat hij met zijn knieën opgetrokken, met open mond, met de afstandsbediening in zijn hand, met zijn gezicht half naar het plafond gericht lag te snurken op de bank.
We hebben een beeld nodig om écht te begrijpen wat er gebeurde.
Want als je dat beeld schetst met woorden, zien we het meteen voor ons.
Als MAGIE.
Let maar eens op bij het lezen van een roman, wanneer je jezelf betrapt op het visualiseren en wanneer het uitblijft.
Het gebeurt ook als iemand beeldend vertelt dat je meteen een vaag beeld voor je ziet.
Blijf bij schrijven (of vertellen) daarom zoveel mogelijk weg van simpele werkwoorden of omschrijvingen.
Want het is een ziekte van deze tijd.
So I said it.
We lijden allemaal aan moetifilie en jagen achter niet bestaande woorden aan.
Niemand weet wat het exact betekent, maar we hebben altijd het gevoel dat we onszelf tekortdoen. Dat we niet zijn waar we horen te zijn.
Zal ik deze woorden eens opsommen?
- Succes
- Rijk
- Gelukkig
- Productief
- Efficiënt
- Eenzaam
- Gratis
- Trots
- Beroemd
- Positief
We moeten succesvol zijn. We moeten gelukkig zijn. Positief denken. Beroemd worden. Rijk worden. Productief zijn. Tijd efficiënt gebruiken. Ons niet eenzaam voelen. Trots zijn op jezelf of anderen. Gratis dingen krijgen of ontvangen. Blablabla.
Maar ik heb werkelijk geen idee wat iemand bedoelt met ‘succesvol worden’ of ‘gelukkig zijn’ of ‘positief denken’.
Voordat mijn Instagramberichten een wat duistere toon kregen, stuurden vooral tieners mij bewierookberichten dat ik heel succesvol en beroemd ben.
Omdat ik 20.000 volgers had en een grappige quote over een tepel 3.000 hartjes scoorde.
🤣
‘Jij bent zó succesvol.’
Doe normaal.
Het is een leeg woord en het zegt minder dan het lijkt.
Net zoals het veelvuldig gebruik van het woord ‘gratis’.
Er bestaat niet zoiets als een gratis lunch, zou je in het Engels kunnen zeggen.
Alles komt met een prijs. Het is dan misschien niet geld, maar wel je privacy, je netwerk of een gunst.
We zijn permanent ontevreden, onbevredigd en onzeker in dit leven, omdat we achter niet-bestaande woorden aan rennen.
Daarom.
Schrijf beeldend.
Omschrijf jouw manier van ‘geluk’. Van ‘succes’. Van een ‘goede ochtend’.
Hoe beeldender we schrijven (of vertellen), hoe beter we elkaar begrijpen. Hoe beter we de bullshit bingo van elke dag doorbreken.
Fault in our stars (spoiler alerts)
In het boek The fault in our stars (Engels, Nederlands) bekijkt Hazel op Facebook de condoleanceberichten na het overlijden van haar vriend.
Ik ga het even in mijn eigen woorden samenvatten.
Maar iemand zegt: ‘Ik zal je voor eeuwig in mijn hart dragen.’
Waarna Hazel denkt: zo, lekker superieur is dit. Jij bent dood, maar IK zal het eeuwige leven hebben en daarom ALTIJD aan jou denken.
Ja.
Bam.
Zij prikt als kankerpatiënt het hele boek door die bullshittaal van mensen die haar een hart onder de riem willen steken heen. Vecht. Versla kanker. Blijf sterk, etc.
We kramen een hoop onzin uit naar elkaar. Met de beste intenties. Uiteraard. Maar we zeggen er daadwerkelijk helemaal niets mee.
Niemand die op zo’n condoleanceforum zegt: ‘Jouw dood laat me beseffen hoe oneerlijk het leven is. Hoe random het lijkt. Het had ook ik kunnen zijn die daar in de grafkist kwam te liggen. Daar zal ik de komende jaren vaak aan denken als ik aan jouw dood denk.’
Nee.
Dat is niet gepast. We zeggen: ‘Ik zal je voor eeuwig in mijn hart dragen.’
Ook de ouders van Hazel houden zich het hele boek ‘sterk’ en positief.
Maar onder die laag zit de echte angst. Uiteraard.
Hazel wordt met spoed in het ziekenhuis opgenomen door vochtophoping bij haar longen. Het is kantje-boord allemaal. Op het moment dat het voorbij lijkt te zijn, ziet ze ma op de borstkas van pa liggen huilen.
Hartverscheurend fluistert de moeder: ‘I won’t be a mom anymore.’
Die zin kwam wel even binnen…
Net zoals het Hazel diep in het hart raakte. Als zij sterft, zou haar ma er nooit meer overheen komen. Dan sterft de moeder-kindrelatie mee.
Aan het eind van het boek krijgt Hazel aan tafel bij het avondeten een woedeaanval. Ze confronteert haar ma met die uitspraak.
‘I won’t be a mom anymore.’
Ma bekent dat ze het tijdens een moment van zwakte zei. Dat ze altijd de moeder van Hazel blijft. Zelfs als zijzelf of Hazel eerder overlijdt, zal zij de moeder blijven.
Hazel die het hele boek als kankerpatient beter weet dan iedereen dat het leven kwetsbaar en zinloos is, beseft hierdoor dat haar bestaan toch zin heeft. Ook als zij er niet meer is, zal zij nog in de hoofden van mensen bestaan en zal de relatie er nog steeds zijn.
Niet voor eeuwig. Maar wel zolang de ander bestaat.
Nog een schitterend fragment uit het boek.
(Over beeldend gesproken…)
Het vriendje van Hazel is overleden aan kanker en ze heeft aanwijzingen dat hij nog wat voor haar geschreven heeft..
Ze bezoekt het huis van de ouders om op zijn kamer te mogen kijken. De ouders durven nog niet zijn kamer in, maar zij mag ernaartoe.
Ze vindt geen tekst. Maar ze gaat wel in zijn bed liggen, slaat de dekens om zich heen en ruikt nog de geur van zijn lichaam.
Om niet veel later te concluderen.
‘I never quite caught his scent again.’
Dát is beeldend schrijven over verlies en verdriet.
Liefs,
Tomson
In mijn micro-lessen vertel ik in 350 woorden (of minder) hoe je van je tragedie kunst maakt. In mijn meso-lessen vertel ik je in 1.000 woorden of minder hoe je dat doet. In mijn macro-lessen is er geen plafond: alleen maar kwetsbaarheid.
Lees alle Maak kunst van je tragedies in mijn archief.
