Lieve vreemdeling,
Je verlost je van de pijn door je te realiseren dat je verleden niet bestaat uit feiten, maar dat het slechts een versie van het verhaal in je hoofd is.
Mijn punt is dit: Elke keer als je een verhaal opnieuw vertelt, wordt die laatste versie als herinnering opgeslagen. We hebben het gevoel dat onze herinneringen feiten zijn, maar het is slechts versie nummer zoveel.
We onthouden het verhaal dat we als laatst verteld hebben.
En het verhaal dat we vertellen, ligt aan de fase van ons leven.
- De herinnering dat je jeugd zo vrij van zorgen was, kan je pas vertellen als volwassen persoon met verantwoordelijkheden.
Het gevaar is dat je je eigen rol overdrijft bij het vertellen van een verhaal. Je komt in een spiraal terecht waarin jij het slachtoffer, de dader of de held was.
Alle drie de rollen zijn enorme overdrijvingen.
💡 Je kan hier overigens niets aan doen. Je herinneringen zijn een automatisch proces. Je hebt er geen invloed op. Maar wel op hoe je naar je eigen herinneringen kijkt.
- Word niet verliefd op je pijn uit je verleden.
- Je bent niet wat je is overkomen.
- Geef geen macht aan dat verhaal waarin je een slachtoffer, dader of held was.
Je vertelt wat de ander wil horen
Dat we in onze herinneringen onze rol overdrijven, komt door aan wie we het vertellen.
We vertonen sociaal wenselijk gedrag. Psycholoog Douwe Draaisma is gespecialiseerd in de onbetrouwbaarheid van het geheugen.
In een interview zegt hij dit:
Je anticipeert op wat anderen willen horen en daarom hou je soms dingen achter, leg je de nadruk op bepaalde zaken, verdraai je de feiten of vertel je zelfs totale leugens.
Hoe moeten we herinneren?
De Bulgaarse filosoof Tsvetan Todorov (rip) heeft veel nagedacht over hoe we het beste kunnen herinneren.
Dit is zijn visie:
- Maak de herinnering niet heilig. Stel jezelf de vraag: ‘Is het echt zo gegaan?’
- We hebben als mens extreem de neiging om ons slachtoffer te maken in de herinnering. De wereld werkt niet zo simpel. Wees je daar bewust van.
- Word ook geen moralist. Veroordeel jezelf en de mensen om je heen niet. Het is een psychologische truc. Door het strenge oordeel over jezelf, pleit je jezelf vrij van verantwoordelijkheid.
- Verdring ook niet de nare herinneringen. Want ze blijven in het onderbewustzijn aanwezig. Met alle gevolgen van dien.
Benader de herinnering als rouw.
Hier een quote waarin Todorov het uitlegt:
‘Het beste is om te herinneren zoals we dat doen in de rouw. Mijn moeder is overleden – ze is verdwenen. Desondanks vergezelt ze me altijd, tot aan mijn eigen dood. Er bestaat dus een vorm van herinnering, noch het vergeten, noch de aanwezigheid, die een vorm geeft aan onze identiteit, maar die het heden niet bepaalt. De goede houding zou niet zijn om het pijnlijke verleden te vergeten – in een poging er ons van te bevrijden – want het maakt deel uit van ons. Maar het zou ook niet goed zijn om jarenlang verdrietig te blijven.’
Zijn belangrijkste punt: benader de herinnering als iets tragisch. Zowel ‘het slachtoffer’ als ‘de held’ hebben meerdere kanten in het verhaal.
De dader is ook slachtoffer. Het slachtoffer is tegelijkertijd ook een held.
Neem dat verdriet met je mee.
🪐 Nog een persoonlijke melancholische noot
Melancholie is voor mij het ultieme gevoel dat er geen daders en slachtoffers zijn in de wereld.
Het leven is een complex samenspel van omstandigheden.
Het maakt het leven tragisch en daardoor juist zo mooi.
Herinneringen blijven zich ontwikkelen. Je blijft nadenken over je jeugd. Vooral als je volwassen bent geworden, gaat er een verhaal ontstaan dat je het slachtoffer was van de opvoeding van je ouders.
Tot je op een later moment beseft: die ouders van me waren ook maar gewoon twee mensen die maar wat deden.
Tijdens mijn kantoorcarrière merkte ik ook hoe maf herinneringen werken bij mensen.
- Bij een succesvol project waaraan ik deelnam, verbaasde het me hoeveel mensen met de eer bleven strijken. Jaren later nog steeds.
- Bij pijnlijke mislukkingen analyseerden collega’s erop los, waarbij de schuld altijd bij de ander lag.
Zoals het gezegde gaat: Succes kent vele vaders, maar tegenslag is meestal wees.
😱 Een quote als afsluiter
Of wat Chuck Palahniuk (schrijver) zei:
People fall so in love with their pain, they can’t leave it behind. The same as the stories they tell. We trap ourselves. –
🤿 Als je de diepte in wil gaan
• Lees meer over Todorov uit een artikel uit 2013. ‘Is het echt zo gegaan?’
