Lieve vreemdeling,

Ik heb alle sportmerken aan mijn voeten geprobeerd, maar Nike-schoenen zitten het fijnst.

Weet je dat ook weer.

Vandaag mijn tweede mailtje over mythes.

Ditmaal over Nike (van de schoenen. Niet de mythologische heldin). En helemaal onderaan over de film die dit jaar over Nike en Michael Jordan is gemaakt. Met Ben Affleck en Matt Damon.

Oh ja. Ik heb heel erg mijn best gedaan om grapjes te maken in deze mail. Dus je bent gewaarschuwd.

​
🍌 Doe het niet

De bekendste slogan ter wereld is gebaseerd op de laatst uitgesproken woorden van de ter dood veroordeelde Gary Gilmore:

Een van de memorabelste logo’s ter wereld is voor slechts 35 dollar ontworpen door een student. De oprichter van het sportmerk, Phil Knight, vond het logo niet eens mooi.

Je kent het logo als de ‘swoosh’.

Hier een plaatje van Gary:

​

Het zijn feitjes die je een ster bij Trivial Pursuit kunnen maken. Het zijn feitjes die we elkaar blijven vertellen, generatie op generatie.

Ze behoren tot de culturele overlevering. Ze zitten bij de meeste mensen ‘vooraan’ in hun hoofd.

Zeg je op een verjaardag “Nike”, dan is de kans aanwezig dat iemand zegt:

“Zo heet ook de Griekse godin van de overwinning.”

Of: “De swoosh is slechts voor 35 dollar ontworpen! En de oprichter vond die nog lelijk ook!”

Of: “Die slogan komt van een ter dood veroordeelde.”

Hier plaatje van oprichter Phill Knight. ​
(Ik heb trouwens zijn autobiografie Shoe dog gelezen. Als je van biografieën houdt, aanrader. Staat ook op Storytel.)

​

Het fascineert me hoe zulke mini-verhaaltjes het beeld vormen rondom een merk of bekend persoon.

In het gunstigste geval zijn het ‘positieve’ verhalen. Maar daar ga je uiteindelijk als merk of persoon niet over. Geruchten of schandalen kunnen je ook blijven achtervolgen.

Zoals er rondom Michael Jackson al heel lang geruchten waren dat hij het bed deelde met kinderen.

Sommige negatieve verhalen sterven langzaam weer uit. Zoals Nike in de jaren ‘90 in opspraak kwam vanwege onder andere kinderarbeid en beroerde werkomstandigheden in de Aziatische schoenfabrieken.

Ons geheugen is beperkt in hoeveel we onthouden over een onderwerp. Postcodes bestaan niet voor niets uit vier cijfers en twee letters. Ons geheugen kan maximaal een combinatie van 7 dingen goed onthouden.

Maar vaak komen we niet tot 7.

Als ik zeg: “Xander de Buisonjé”, is de kans groot dat jij nu denkt aan:

• Volumia!
• Wendy van Dijk
• Vreemdgaan opgebiecht

En als je dit niet dacht, dan ligt het aan mij.

Hier. Plaatje van Xander. Gewoon omdat het kan:

Als ik zijn gezicht of naam zie, denk ik altijd aan die bekentenis die hij vlak voor de trouwerij aan Wendy van Dijk deed: “Ik ben vreemdgegaan.” Ze wees hem de deur. En heel Nederland sprak er schande van.

(Alsof hij de enige bekende persoon is die naast de pot heeft gepist.)

Maar het blijft aan hem kleven. Het zit in ons collectief geheugen.

We kunnen hier niets aan doen.

We zijn ons als mens ervan bewust dat we denken en dat komt met een aantal gevolgen.

Een daarvan is onze hang naar mythevorming.

We geven betekenis aan de wereld om ons heen. Het liefst in mythes.

• Een mythe is een verhaal dat gaat over transformatie, verandering en een andere wereld die we niet zien, maar wel kunnen voelen. Het is de wereld van symboliek en spiritualiteit.

Hier komt de verklaring.

Rationeel gezien moet je eten en om te eten doden we een dier.

Maar door ons hogere bewustzijn krijgen we ook een schuldgevoel.

We zijn als mens niet anders dan een dier.

• Zij ademen, wij ademen.
• Zij hebben darmen, wij hebben darmen.
• Zij proberen te overleven, wij proberen te overleven.

Hoe kun je deze emoties verwerken bij een rationele daad om een dier te doden?

Mythevorming.

Het verhaal van de jager, het dier en een god. Dat we allemaal één zijn in de natuur.

Dat alles met elkaar verbonden is.

Dat je niet zomaar iets kunt nemen zonder iets terug te geven.

Dus we brengen een offer aan de goden, omdat we een dier hebben gedood.

Als boetedoening.

Als symbool dat we ons bewust zijn van onze daad.

De mens kan niet zonder mythes. Het is altijd bij ons geweest. Niet alleen de homo sapiens, maar ook de Neanderthalers deden hieraan en waarschijnlijk ook de andere menssoorten.

Het is onderdeel van hoe ons bewustzijn werkt.

Hier plaatje van de tekeningen die mensen uit de pre-historie maakten. Het was geen kunst, maar onderdeel van een ‘groter verhaal’. Van rituelen en mythes.

​

Hoewel ons rationele optimisme sinds de 17de eeuw een vogelvlucht heeft genomen, met als hoogtepunt (of dieptepunt) Nietzsche die God dood verklaarde, is onze hang naar mythes nooit verdwenen.

Het sluimert. Het is overal om ons heen.

We zijn ons er alleen minder van bewust dat we dit nog steeds doen.

Wat vertelt de mythe van de student die voor 35 dollar het bekendste logo ooit maakte?

• Dat je bij het maken van iets nooit kunt voorspellen wat de impact ervan is.
  ​
• Dat zelfs de oprichter niet onder de indruk was, niet vermoedend dat zijn bedrijf het grootste sportmerk ter wereld zou worden, met de iconische swoosh als uithangbord.
  ​

Wat vertelt het verhaal van Xander ons?

• Dat niemand heilig is. Dat onze begane zonden zwaar op onze schouders rusten. Dat we vergeving zoeken en dat de kans aanwezig is dat we die niet krijgen.

Sterker nog: je hele imago kan voor de rest van je leven beschadigd zijn.

Hier. Nog een plaatje van Xander.

​

Terwijl bij sommige bekende mensen ‘vreemdgaan’ hoort bij hun reputatie.

Zoals de Amerikaanse president John F. Kennedy, die het bed deelde met de mooiste vrouwen van de wereld.

Maar bij de andere womanizer en president Bill Clinton was het publiek minder vergevingsgezind.

Terwijl bij Trump alle schandalen met vrouwen nul invloed hadden op zijn gewonnen verkiezing als president van Amerika.

De zonde is niet veranderd. Maar hoe we de zonde bij elk schandaal interpreteren wel.

Dat is een belangrijk kenmerk van de mythe. Het verhaal en de interpretatie veranderen continu. Omdat we als mens en als samenleving veranderen.

De verhalen die we nu vertellen, ook al gaan ze over vroeger, zeggen iets over NU.
​
Goed.
En dan volgt nu een mini-filmrecensie over Nike en Michael Jordan. En onderaan de mail mijn beste grap van vandaag. De buren hebben me horen lachen.

​
Michael Air Jordan

Regisseur Ben Affleck heeft dit jaar een film gemaakt over Nike. Die heet Air en je kan die zien op Amazon Prime.

Hier plaatje van Ben Affleck die ook een rol in de film heeft als Phil Knight.

Het is een mythevormingverhaal over de meest iconische basketballer ter wereld, die een zakelijke deal sloot met het toen nog kleine sportmerk Nike. En samen werden ze de grootste in de wereld.

De Air Jordan-schoenen zijn tot op de dag van vandaag een enorm commercieel succes. En Michael Jordan houdt er elk jaar 200 miljoen dollar (!) aan over, door de unieke deal die hij toen sloot.

Het is een typisch Amerikaans mytheverhaal.

Michael Jordan had helemaal niets met Nike. Hij wilde liever met Adidas in zee gaan. En Nike had het imago van schoenen voor hardlopers. Niet voor het leveren van sportschoenen aan andere grote sporters. Dat was het terrein van Converse en Adidas.

Op het moment dat de film begint, lijkt de oprichter Phil Knight vergeten te zijn wat Nike überhaupt tot een bekend sportmerk heeft gemaakt.

De durf om anders te zijn en tegen de geldende regels in iets te proberen dat óf je grootste faal óf je grootste succes wordt.

Want ook Phil is niet overtuigd om een deal te sluiten met een getalenteerde basketballer die nog niets gepresteerd heeft.

Maar gelukkig is er acteur Matt Damon (die uiteraard iemand anders speelt) die wel gelooft in Michael Jordan en alles op alles zet om Phil en Michael te overtuigen om met Nike in zee te gaan.

​

Alle (positieve) mini-mythes over Nike komen in de film Air langs. De swoosh. De ‘just do it’-slogan van de moordenaar. Phils liefde voor meditatie. Etc.

En in dat opzicht is het een grote reclamefilm voor Nike, ‘The American Dream’ en de cultus rondom Michael Jordan.

Hier plaatje van Michael Jordan:

Dat we met een beetje lef en geloof als individu de wereld kunnen veranderen én er enorm rijk door kunnen worden.

Diepe zucht.

Amerikanen zijn zo vermoeiend.

Liefs,

Tomson

PS

Stel nou dat die Gary dus echt ‘gaan met die banaan’ had gezegd. Dan was dit het bekendste logo ter wereld geworden: