🍿 In ongenade gevallen
De hoogleraar David Lurie begint een dubieuze affaire met studente Melanie in Kaapstad.
De middelbare man dringt zich eerder op in haar leven, dan dat het als ‘gelijkwaardige romantiek’ voelt. Ook al verschijnt ook zij soms onaangekondigd aan zijn deur, ondergaat ze de seks eerder ‘afwezig’ dan gepassioneerd.
Hun verhouding voelt gekkig aan, begrijp je?
Het vriendje van Melanie waarschuwt David nog dat hij moet stoppen met haar lastigvallen. Maar een soort oerkracht van liefde blijft het winnen om contact met haar te zoeken.
En dan de brief in zijn postvak die je voelt aankomen. Een onderzoek naar zijn gedrag op school. Omdat Melanie met haar ouders een klacht heeft ingediend tegen hem op de universiteit.
David verschijnt voor de commissie en bekent meteen schuld, maar weigert een spijtbetuiging af te leggen. Geen berouw. Geen gevoel van inzicht dat wat hij met de studente deed fout was door de machtsverhouding. Het was gewoon een daad van gulzigheid tussen twee mensen. Meer niet.
De commissie neemt dit hem het meest kwalijk en hij wordt ontslagen zonder recht op pensioen.
Zijn gehele carrière, zijn reputatie, zijn toekomst. Weg. Hij besluit naar zijn dochter Lucy te reizen, die op het platteland in haar eentje een boerderij runt.
Maar ook daar komt zijn leven niet in rustig vaarwater, door de altijd aanwezige raciale spanningen in dit land…
En dit is pas het begin van het boek In ongenade van de Zuid-Afrikaanse schrijver J.M. Coetzee.
Het leverde hem de Nobelprijs op.
Ik heb het boek in een avond uitgelezen. Wat een verhaal.
Door de minimalistische schrijfstijl gaat het plot voortdurend vooruit. Het is vanuit de derde persoon geschreven, maar het lijkt echt alsof je over de schouder van David meekijkt.
Wat vooral opvalt, is hoe David de puinhoop van zijn eigen daden bijna schouderophalend ondergaat.
Het enige waar die zich echt over opwindt, is dat mensen iets uit zijn mond willen horen wat hij zelf niet voelt.
Op de boerderij probeert hij zijn dochter nog te behoeden voor gevaar en pijn. Maar ze heeft eenzelfde soort koppigheid. En beiden hebben ze een onvermogen om open te praten met elkaar. Zij weigert bijvoorbeeld aan hem verantwoording af te leggen voor de heel pijnlijke keuzes die zij maakt om te overleven in dit land.
En waarom zou ze ook van hem begrip moeten krijgen? Ze is een volwassen vrouw met een eigen leven.
Het boek doet me erg denken aan De vreemdeling van Camus. Waar Meursault zonder duidelijke aanleiding iemand doodschiet op het strand. In de rechtszaak die volgt, neemt vooral het publiek Meursault kwalijk dat hij geen berouw toont voor zijn daad en geen verdriet had om de dood van zijn moeder.
Wat Camus hiermee probeert te zeggen, is dat het onmogelijk is om ‘vrij’ te zijn in een samenleving. Ze veroordelen je als je afwijkend denkt en je anders gedraagt.
Kunnen we daarom wel echt vrij zijn als mens als de gemeenschap afwijkingen niet accepteert?
Het antwoord is volgens Camus ‘ja’. Als je accepteert dat het leven absurdistisch is en geen zin heeft, dan ben je pas echt ‘vrij’. En dat is wat Meursault beseft aan het einde van het boek. Weliswaar zit hij in de gevangenis, maar hij accepteert de zinloosheid van dit alles.
De achtergrond van het verhaal van In ongenade is die van Zuid-Afrika eind jaren ’90. Het apartheidsregime is afgelopen. De witte en zwarte bevolking proberen op een nieuwe manier met elkaar samen te leven en dat gaat gepaard met spanningen en geweld.
De dochter maakt in de ogen van David onbegrijpelijke keuzes, om opgenomen te worden als witte vrouw in de zwarte gemeenschap.
Zij krijgt via de beperking uiteindelijk haar gewenste vrijheid.
Ik spoil niks. Maar het gaat echt door merg en been en tegelijkertijd begrijp je het ook…
David ziet aan het einde van het boek in dat er geen eenvoudige antwoorden zijn in een ingewikkeld land als Zuid-Afrika. Maar ook niet over zijn plek in de wereld, nu iedereen hem uitkotst.
Hier haal je het boek.
Liefs,
Tomson
