Als het noodlot hen weer overkwam, kon hij meteen met zijn vrouw en drie kinderen vluchten.
Deze uiting van dwangmatige controle heeft zijn zoon Won Yip overgenomen als succesvolle horeca-ondernemer, tot in het extreme.
Het doet gewoon een beetje pijn om te zien… Als in emotionele pijn. Dat er in dit soort gedrag zoveel pijn, angst en verdriet onder ligt.
Goed. Ik heb de documentaire ‘Koning op de Dam’ uit 2022 over Won Yip gezien. Een verrassend persoonlijk en intiem portret van deze Amsterdammer die alle horeca op de Dam bezit en inmiddels wereldwijd vele bedrijven heeft opgezet of overgenomen.
En het erge is, ik zie mezelf een beetje in hem terug. Niet zijn succes als ondernemer, hahaha, waar zie je me voor aan, een schrijverstycoon? Maar ik bedoel met name het fatalistische denken van hem.
Won Yip. Zijn ouders zijn gevlucht uit China, en niet zonder reden. Andere familieleden hebben daar tientallen jaren in kampen gezeten en zijn op de meest gruwelijke manieren gemarteld of overleden onder Mao’s bewind.
Hier in Nederland begon die vader meteen met werken in de illegaliteit, om te kunnen overleven.
De opvoeding was hard. Won kreeg bijvoorbeeld een pak slaag als hij emotie toonde. En niet een klap, maar meerdere.
Hij zegt ook dat hij soms zo graag zou willen huilen nu. Maar hij kan het niet meer. Totaal lamgelegd door zijn jeugd.
Won zelf begon vanaf zijn zestiende met werken en had een opvallend neusje voor geld verdienen.
Hij bouwde in tientallen jaren een horeca-imperium op in Amsterdam en inmiddels in de hele wereld.
Maar wat het meest opvalt, is hoe hij dit doet: met een enorm overdreven ziekelijke controledrang.
Hij heeft zijn kantoor in een kelder op de Dam zitten, bijvoorbeeld. Daar zijn geen ramen. Op een aantal planken liggen tientallen mappen en bakjes. Op zijn bureau een asbak, een groot rekenmachine, een computerscherm en zijn telefoon, en naast hem of zijn zusje of zijn broer.
Daar telt hij dagelijks al het geld dat binnenkomt van de horeca. Gewoon letterlijk. Briefgeld tellen, opschrijven in de administratie, de facturen betalen, achter mensen aanbellen om deals te sluiten.
De vraag waarom ze geen administratiekantoor hebben opgericht, wordt door de zus simpel beantwoord: controle.
Won wil weten hoeveel er elke dag binnenkomt.
Hij heeft meer tikjes.
Hij woont bijvoorbeeld bovenop een van de horecazaken op de Dam. Zo weten alle horecagelegenheden in de buurt dat hij op ieder moment langs kan komen en de boel kan controleren.
Hij is ervan overtuigd dat dit 3 procent extra omzet oplevert. Het personeel weet dat ze bekeken worden.
Een andere scène die meteen opvalt in hoe hij denkt, is op een diner met allemaal rijke mensen. Een man gaat bij zijn tafeltje op zijn hurken zitten en laat allemaal horloges zien. Hij raadt een bepaald type aan.
Won zegt dat het er wel mooi uitziet, maar dat niemand dat horlogemerk kent. Hij heeft liever een Rolex. Want als de pleuris uitbreekt en hij moet een taxichauffeur betalen om te vluchten, dan kan hij nog een Rolex aanbieden als betaalmiddel. Dat kennen ze. Dit dure horlogemerk zullen ze weigeren.
Je ziet hier hoe de trauma van een immigrantengezin wordt doorgegeven aan de volgende generatie.
Hoe hard werken je een gevoel van controle en vrijheid geeft. Want het alternatief is dat anderen over je lot gaan.
Won Yip snapt niet zoveel van de mentaliteit van mensen die weigeren te werken. “Ik heb toch nog 100 euro? Waarom zou ik gaan werken?” Terwijl Won juist denkt: daar kun je ook 200 euro van maken.
En er zitten nog wat verhaallijnen in de docu, zoals de relatie met zijn moeder, het penthouseappartement in aanbouw, en corona…
Je bekijkt het op 2DOC.
