Open jij ook weleens Google Earth, zoom je dan in op een eiland in de Stille Oceaan en probeer je de beelden van gezichten te vinden?
Of ben ik de enige???
 Die vlekjes aan de voet van de cliff. Dat zijn dus beelden. Op google Earth. Mijn favoriete hobby. Reizen op de computer. |
Er zijn vier dingen heel maf aan wat er op Paaseiland is gebeurd.
- Wtf is de deal met meer dan 900 beelden van gezichten?
- Waarom was een groot deel van die beelden omgegooid voordat de Europeanen aankwamen?
- Hoe hebben ze die beelden überhaupt kunnen maken en verplaatsen?
- Wat is er gebeurd met hun cultuur en bevolking dat ze overgingen op kannibalisme?
Het is een tragisch verhaal van de opkomst van een geïsoleerde bevolking op een eiland dat zijn eigen ondergang creëerde door een klimaatprobleem.
Eerst even kort de feiten:
- Paaseiland is een vulkanisch eiland in de Stille Oceaan. Het is minimaal vijf uur vliegen vanaf Peru.
- Het is ergens vanaf 400 na Chr. bewoond door Polynesiërs, een bevolking die zeer goed kon navigeren en varen op de Stille Oceaan. Ze verspreidden zich in honderden jaren over de vele eilanden om kolonies te stichten, waaronder Nieuw-Zeeland en de Cook-eilanden.
- Paaseiland is een vreemde eend in de bijt. Het ligt geïsoleerd. De andere eilanden nodigden uit tot handel of oorlogsvoering tussen de stammen. Dit is een belangrijk detail, waar ik zo op terugkom.
- Het eiland heeft een onaantrekkelijk klimaat. Er is altijd een harde wind. Er valt relatief weinig regen en het is er kouder dan op andere eilanden in die oceaan.
- Er bevindt zich gesteente dat perfect is om te bewerken.
- De Nederlander Jacob Roggeveen was de eerste Europeaan die er aankwam. Op Paasdag in 1722. Hij trof een kaal eiland aan met een kleine bevolking en gigantische beelden.
Oké.
Waarom de beelden (ook wel moai genoemd)?
 Hoi. |
Aliens???
Er is een theorie dat het de aliens waren. Maar dit is onjuist. Het komt in de Polynesische cultuur voor om beelden te maken als onderdeel van hun religie.
Het afwijkende aan de beelden op dit eiland is dat ze niet alleen in religieuze context werden gemaakt.
Waarschijnlijk was het een prestigestrijd tussen de stammen.
We hebben ontdekt dat het eiland was verdeeld in twaalf gebieden. En in elk gebied woonde een stam of familie. In totaal woonden er op het eiland rond de 15.000 mensen en dat is best veel voor die tijd.
Op de andere Polynesische eilanden besteedden ze hun tijd aan nieuwe eilanden ontdekken, handel drijven met andere eilanden en elkaars gebieden plunderen.
Omdat Paaseiland een geïsoleerde gemeenschap was, viel er niets te handelen, te koloniseren of te plunderen.
Wat dan te doen met je tijd?
Kunst beelden maken natuurlijk!
Soort kunst
Honderden jaren lang maakte de bevolking op Paaseiland beelden om elkaar af te troeven.
Het ene beeld nog indrukwekkender dan het andere. De gemiddelde beelden waren 4 meter. Maar er zit ook een joekel bij van 10 meter. Maar ook veel kleintjes van 1,80 meter.
Het steen op het eiland was perfect voor beeldhouwen.
Maar… Dan ben je er nog niet.
Die beelden lagen verspreid over het eiland. Wat betekent dat ze kilometers hebben gereisd vanaf de steengroeve.
De tweede vraag is: hoe krijg je een beeld dat tonnen weegt overeind zonder hijskraan?
De theorie is dit:
Ze maakten een soort trap-route over de grond van de steengroeve naar de plaats van bestemming. Daardoor kon je het beeld verplaatsen, door ze over die trap te laten rollen met kano’s, veel touw en menselijke kracht.
Dat deden ze door met minimaal 40 en maximaal 500 man tegelijkertijd een ruk aan de touwen te geven. Dat geeft genoeg kracht om zo’n beeld in beweging te krijgen.
Zo konden ze per dag aardig wat kilometers afleggen.
Het tweede probleem is energie. Het beeldhouwen en verplaatsen van die dingen kost een gemiddeld mens 25 procent meer energie per dag.
Kortom: ze hadden veel meer eten nodig.
Een belangrijke voorwaarde.
Het knappe aan de eilandbewoners is dat ze een methode hebben gevonden om veel gewassen te verbouwen op een eiland met harde wind en weinig regen. Dit deden ze door stenen te stapelen rondom hun gewassen.
De stenen hielden de wind af en hielden warmte en vocht vast. Daardoor was er een voedseloverschot.
Dat konden ze gebruiken om die werkers te voeden.
Dan is er de laatste vraag: hoe krijg je een beeld van tonnen omhoog?
De bevolking trok de Moai-beelden omhoog langs een schuine helling van stenen en aarde. Vervolgens trokken ze aan touwen om het beeld geleidelijk op te richten, terwijl anderen de stabiliteit controleerden. Eenmaal op het platform, stabiliseerden ze het beeld in een speciaal uitgehouwen uitsparing op het ceremoniële platform.
Goed.
Waarom troffen de Europeanen omgevallen beelden aan?
Kannibalisme
Er heeft helaas een beeldenstorm gewoed op het eiland, vlak voordat Roggeveen kwam.
De mensen kwamen in opstand tegen de stamhoofden en probeerden daarbij de beelden bewust te vernietigen door ze om te duwen en op een steen te laten komen, zodat het beeld brak.
Hoe heeft het zo ver kunnen komen?
Het antwoord: ze vernietigden hun eigen eiland.
Het was een tropisch eiland met vele boomsoorten, dieren en planten.
Maar de bewoners kapten in enkele honderden jaren al die bomen weg:
- Om ruimte te creëren voor landbouw
- Om warm te kunnen blijven ’s avonds
- Om hun bevolking te cremeren bij de dood. Wat overigens bijzonder is, omdat de Polynesische cultuur mensen juist begraaft.
- Om onder andere touw te maken en andere werktuigen voor de beelden.
- Om boten te maken om op zee te vissen.
De bevolking heeft de zee om hen heen leeggevist, de dieren weggejaagd of uitgemoord en alle bomen en planten verwijderd.
Ze hebben hun eigen klimaatprobleem veroorzaakt, met onder andere erosie.
Wat overbleef, is een leeg eiland waar weinig meer op groeit.
Er was zelfs zo weinig voedsel dat de bevolking overging op kannibalisme.
Kannibalisme! Wtf.
En toen kwam Europa langs en maakte het nog erger.
De boel overnemen, ziekten als de pokken introduceren, hun cultuur afbreken en het christendom opdringen en ze zelfs tot slaaf maken.
In 1864 waren er nog honderd bewoners over.
Inmiddels, anno nu, gaat het beter op het eiland. De cultuur is weer opgeleefd, net zoals het toerisme.
Er is wel iets geks aan de hand.
De huidige bewoners ontkennen hun geschiedenis van zelfvernietiging. Dat vinden ze een verzinsel van het Westen.
Het waren natuurverschijnselen die de milieuproblemen hebben veroorzaakt, niet de mens zelf.
Tja.
Het zijn goede argumenten overigens, dat de droogte en cyclonen ook een rol hebben gespeeld.
Maar dat verklaart niet waarom dit eiland volledig ontbost was.
Het is ook een moeilijke vraag om te beantwoorden. Waarom ontbos jeje eigen leefomgeving volledig?
Waarom ging ook de laatste boom om?
Dit zijn de argumenten:
- De mensen leefden geïsoleerd. Ze konden niet emigreren naar een betere plek om te overleven.
- Door ontbossing gingen ook de vogels weg en stopte de voedselvoorziening. Kortom, een negatieve cirkel.
- Een obsessie voor beelden maken in competitie met anderen, die alle grondstoffen volledig uitputte.
Nou, snap je nu waarom we zo gefascineerd zijn door Paaseiland? Er is een directe lijn te trekken met de huidige tijd.
Als aliens de aarde ooit bezoeken, zullen zij zich dan ook afvragen hoe het kan dat zes miljard mensen hun eigen ondergang hebben gecreëerd op deze planeet?
Ik ben het boek Ondergang van Jared Diamond aan het lezen over vele culturen die hun eigen ondergang veroorzaakten.
De info uit deze mail komt voor een groot gedeelte uit dit boek.
Liefs,
Tomson
