Ontregelaar en beroemde regisseur Werner Herzog reist naar Antarctica met zijn filmcamera om te zien hoe het leven daar is.
Hij komt er vooral wetenschappers tegen die dit werk parttime doen, zodat ze de rest van de tijd kunnen dromen over verre reizen maken.
Professionele dromers noemt Werner ze.
Het levert een hypnotiserende docu op met bijzondere paradijsvogels.
- De horecamedewerker die uitlegt dat de grootste ramp die dit restaurant in de grootste nederzetting op de Zuidpool kan overkomen, is als de ijsklontjesmachine kapot gaat.
- De taalexpert die tot de conclusie komt dat er geen oorspronkelijke bewoners op Antarctica leven om te onderzoeken, dus daarom maar plantjes verbouwt.
- De trainer die iedereen die dit continent bezoekt een verplichte overleefcursus van twee dagen geeft. Een van de oefeningen is om te leren hoe je je moet gedragen bij een sneeuwstorm. Vervolgens loopt iedereen met een vuilnisbak over zijn hoofd rond en moeten ze als groep de trainer terugvinden.
- Een aantal wetenschappers die in een ijsgrot allemaal spulletjes van de mens neerlegt. Gezien de koude temperaturen moet dat voor eeuwig bewaard kunnen blijven. Wellicht vinden aliens ooit deze vodkafles terug.
- Een wetenschapper die neutrino’s onderzoekt. Dit mysterieuze deeltje gaat met miljarden tegelijk door onze neus heen en weer eruit, en we merken er niets van. Alsof dit deeltje in een ander universum zit.
- De wetenschappers die onderzoeken hoe zeehonden zoveel kunnen afvallen tijdens het zogen van hun jongen in deze extreme kou. Vervolgens zie je ze hun oren op het ijs leggen, om te luisteren naar de zeehonden die onder het oppervlak zwemmen en op een hypnotiserende manier met elkaar praten.
- De wetenschappers die telkens in het water duiken om het leven in de oceaan te onderzoeken. De conclusie: het is een hel om daar als beest te leven. Het is eten of gegeten worden. Vind je het gek dat er ooit dieren besloten om het land op te gaan? Weg van het geweld van de zee.
De nihilistische pinguïn
Het hoogtepunt is het interview met de pinguïn-expert.
Een man die al meer dan dertig jaar daar woont om pinguïns te observeren en nooit praat met mensen.
En dan komt Werner langs met zijn camera.
De eerste vraag die Werner stelt is:
Klopt het dat er ook homoseksuele pinguïns zijn?
De man wordt heel ongemakkelijk en begint een vaag verhaal over driehoeksverhoudingen tussen pinguïns om een ei te verzorgen.
De tweede vraag is of pinguïns ook waanzinnig kunnen worden, zoals een mens gek kan worden.
Vervolgens zien we hoe pinguïns of naar rechts waggelen richting de zee, of naar links waggelen, terug naar de kolonie.
Maar er is een pinguïn die er geen zin in heeft.
Die rent naar de bergen toe. En vervolgens rent hij door, 5.000 kilometer door de ijswoestijn.
De wetenschapper legt uit dat dit vaker gebeurt en dat het geen zin heeft om de pinguïn terug te brengen naar de kolonie. Hij zal gewoon weer naar de bergen toe rennen.
Dan klinkt Werner’s Duitse accent in de voice-over:
The rules for the humans are: do not disturb or hold up the penguin. Stand still and let him go on his way. And here, he’s heading off into the interior of the vast continent. With 5,000 kilometers ahead of him, he’s heading towards certain death.
Deze clip achtervolgt me regelmatig overdag. Dan denk ik er plotseling aan en zet het weer op.
Wat gaat er om in het hoofdje van dit beest?
- Is het de sleur zat?
- Wil het een statement maken tegen toxisch optimisme?
- Een middelvinger naar de groep?
- Wil het gewoon op avontuur?
- Is het een verkapte zelfmoord?
Eén ding staat vast: deze pinguïn heeft geen doel. Het volgt slechts een pad.
Ik snap wel waarom Werner dit ook zo fascineert, die pinguïn. Het is een van zijn hoofdthema’s in zijn filmwerk.
Is er ‘waanzin’ bij dieren? Of hebben dieren iets van een spirituele extase?
Of zijn wij mensen de enigen die betekenis zoeken in een onverschillige, gewelddadige natuur?
De prachtige docu Encounters at the End of the World (2005) is op YouTube te bekijken.
https://www.youtube.com/watch?v=6BB3YRtzRxE
De clip met de pinguïn die ik elke maand bekijk: https://www.youtube.com/watch?v=Hpg3tan9lYs
Liefs,
Tomson
