Het irritantste aan een openbaring is dat er altijd een nieuwe dag komt.
Je snapt je negatieve patronen beter, je zwaktes, je gebreken.
Maar dat betekent niet dat je er nu anders naar gaat handelen.
Je wordt nu eigenlijk twee keer gestraft: je weet het en het overkomt je toch.
Seizoen 3 van de tv-serie The Bear is briljant, omdat het hier precies over gaat.
Keuken-drama
De serie gaat over Carmen, die het restaurant van zijn broer heeft geërfd. De charismatische broer die zelfmoord pleegde en een hoop schulden achterliet, en vooral veel verdriet.
In seizoen 1 zien we hoe Carmen het restaurant weer aan de praat krijgt met de rouwende personeelsleden.
In seizoen 2 stapt ook de zus, Natalie, in het bedrijf en krijgen ze een forse lening van een oom om de boel op orde te brengen. In seizoen 3 willen ze er een sterrenrestaurant van maken.
Maar de vloek van deze familie is dat ze al hun gevoelens onderdrukken door nog harder te werken dan ze al deden. En elke frustratie uiten ze met heel veel schreeuwen tegen elkaar.
Nee, gezellig is het nauwelijks in de keuken.
Er waren wat openbaringen in seizoen 2 van de personages, waardoor ze zichzelf anders begonnen te zien.
- Dat ze niet zo waardeloos zijn als ze dachten (Richie).
- Dat het goed is om je eigen plek aan tafel op te eisen, ook al ben je jong (Sydney).
- Dat je niet altijd ieders gebreken hoeft te verzachten (Natalie).
- Dat je jezelf ook de liefde mag gunnen om je eigen gebreken te vergeven (Carmen).
Maar alle mensen vertonen weer precies het oude gedrag in seizoen 3.
Want, en dat is het briljante hieraan, zo werkt het leven.
Zoals ik wel vaker verkondig: het leven is een cirkel, geen Disney-sprookje.
Vast in je hoofd
In seizoen 3 legt Carmen de lat zo hoog voor zichzelf en het personeel.
Niemand komt daardoor gelukkig over. Iedereen zit opgesloten in zijn eigen hoofd. Iedereen is gefrustreerd. De dynamieken tussen de personages zijn frustrerend. Niemand zegt wat ‘ie echt denkt.
Het stikt van de misverstanden.
Plus de tikkende klok, de stress dat die lening toch echt afbetaald moet worden.
Maar dat lukt voor geen ene meter.
Want Carmen verzint ELKE DAG een ander culinair hoogstandje voor op het menu van de gasten.
Dat betekent niet alleen elke dag ander eten inslaan, wat een flinke kostenpost is, maar ook personeel dat niet in een ritme komt en daardoor veel fouten maakt.
“Horeca is geen plek om geld te verdienen,” zegt die oom nog tegen Carmen.
Hard werken, te kleine marges.
Maar Carmen vecht tegen spoken uit het verleden. Zo meer daarover.
De oom is het dan zat, als hij hoort dat een recensent in het geheim de zaak heeft bezocht.
Een vernietigende recensie betekent dat de oom de boel gaat sluiten en het gebouw gaat verkopen om de schuld te vereffenen.
Dat helpt dus niet echt voor een perfectionist als Carmen.
In elk shot zie je de stress op Carmens gezicht. Hij internaliseert alles. Is afwezig, kortaf, vergeetachtig. Kauwt als een bezetene op kauwgom, omdat hij niet meer wil roken.
En er is ook nog eens een gebroken hart uit seizoen 2. Hij hoeft alleen maar ‘sorry’ te zeggen, maar lijkt niet in staat om een verhaal in zijn hoofd te componeren om haar daadwerkelijk op te zoeken en dus sorry tegen haar te zeggen.
Tja.
De interne criticus
Wat drie seizoenen lang als een rode draad door Carmens leven heen loopt, is de kritische stem die altijd meepraat in zijn hoofd.
De stem van een sterrenchef bij wie hij ooit stage liep. De man die hem elke keer weer kleineerde, vertelde dat niemand van hem hield, dat hij geen talent had en er niets van kon.
Die hele stem is volledig geïnternaliseerd in Carmens gedachten.
Het is de oorzaak van zijn paniekaanvallen, nachtmerries en maagzweren.
Tig jaar en vele successen bij andere sterrenrestaurants later, kan Carmen deze stem maar niet loslaten.
Hij weet waar het vandaan komt, waarom die stem zo’n pijn doet.
Een borderline moeder en een charismatische broer tegen wie hij enorm op keek. Maar wel een broer met destructief gedrag, die iedereen erin meesleepte. En hem ook altijd bekritiseerde met zijn ambitie om sterrenchef te worden, maar achter zijn rug om supertrots was.
In de laatste aflevering zit iets briljants: de confrontatie met die sterrenchef!
Spoiler alert.
Weet je wel wat je mij hebt aangedaan?
Een sterrenrestaurant waar Carmen ooit zijn sporen verdiende, gaat sluiten.
Er wordt een ‘begrafenis’ georganiseerd. Een allerlaatste diner met genodigde gasten.
Carmen is er met Sydney. Richie, die er in seizoen 2 stage mocht lopen, is er ook.
En die verschrikkelijk irritante sterrenchef die Carmen het leven zo zuur maakte.
Carmen ziet hem naar de wc gaan en hij duikt erachteraan en spreekt hem aan.
De chef draait zich om, is verbaasd en spreekt Carmens achternaam verkeerd uit.
Goed detail. Zo kleinerend weer.
‘Ik vroeg me altijd af wat ik tegen jou zou zeggen als ik je weer zou zien,’ zegt Carmen.
‘Nou,’ zegt die chef, ‘zeg het dan.’
‘Na fuck you, heb ik weinig meer te zeggen eigenlijk,’ zegt Carmen.
‘Fuck me?’ vraagt hij verbaasd. ‘Is daar een reden voor?’
‘Nee, niet echt. Behalve dan wie jij bent,’ zegt Carmen.
‘Oké,’ zegt die chef.
En dan de kwetsbaarheid bij Carmen: ‘Ik denk veel te veel aan jou.’
‘Nou, ik nooit aan jou,’ zegt hij.
‘Waarom ben je zo’n lul?’ vraagt Carmen.
‘Graag gedaan,’ zegt de chef, die dan uitlegt dat Carmen als een nobody binnenkwam en als een excellente chef zijn keuken verliet.
‘Je gaf me maagzweren, paniekaanvallen en nachtmerries. Dat weet je toch? Dat snap je toch?’ stottert Carmen.
‘Ja, ik gaf je zelfvertrouwen en leiderschap en vakmanschap,’ antwoordt hij.
‘Mijn leven is gestopt,’ zegt Carmen.
‘Dat is het hele punt,’ zegt de chef. ‘Je wilde geweldig worden. Je wilde excelleren. Dus je hebt alle onzin van je afgeschud. Je kreeg focus. En nu ben je geweldig. Het is je gelukt. Je bent er.’
Dan loopt hij weg.
En daar komen de tranen bij Carmen.
(En ook bij Tomson Darko. Want ik heb ook zo’n stem in mijn hoofd. Van een stagebegeleider. Ik vraag me vaak af wat ik zou zeggen als ik hem tegen zou komen.)
Het lijkt op een dilemma: om alles uit je talent te halen, moet je keihard door een mentor of manager aangepakt worden. Topprestaties vragen de zweep.
Maar de laatste jaren komen we als ‘samenleving’ hiertegen in verzet. Zoals bij de redactie van het tv-programma De Wereld Draait Door. En de hockeyvrouwen die een aantal jaar geleden goud wonnen, maar wel als vorm van teambuilding een berg op werden gestuurd waar persoonlijke grenzen werden overschreden.
Moet je iemand mentaal slopen om geweldig te worden?
Het is een grote prijs die ervoor betaald moet worden.
Als het ten koste gaat van je eigen gezondheid, is dat het niet waard. Maar ja. Die openbaring komt altijd pas achteraf. Als het al te laat is.
Je kijkt seizoen 3 van The Bear op Disney+.
Liefs,
Tomson
PS
Mijn favoriete quotes uit de serie:
- You’re watching the fire and you’re thinking, if I don’t do anything. This place will burn down and all my anxiety will go away with it – Carmen, S1
- I think about you too much – Carmen, S3
- I don’t need to provide amusement or enjoyment. I don’t need to receive any amusement or enjoyment. I’m completely fine with that. Because no amount of good is worth how terrible this feels. It’s just a complete waste of fucking time – Carmen, S2
- One bite of a donut brings much joy. Two bites brings sadness. – Ebraheim, S1
- It’s scary. Like, just relying on a person – Sydney, S3
