Hey jij,
Op de bruiloft van mijn oom en tante zong een groep gasten het nummer Mooi Man. Voor het bruidspaar. Dat het leven een groot feest was. Ze droegen allemaal een boerenkiel en hadden zo’n boerenmuts op.
Een paar weken later, alleen voor de televisie op zaterdagochtend, zapte ik voorbij de kabelkrant. Dat was een zender die lokale nieuwsberichten als een slideshow uitzond. Afgewisseld met reclame. Met daaronder de muziek van het lokale radiostation.
Ik hoorde het liedje Mooi Man langskomen. Er gebeurden hele wonderlijke dingen in mijn lijfje. Ik kreeg een stoot adrenaline. Dat waren die mensen van de bruiloft! En nu waren ze te horen op de televisie! En hoe kon ik dit nou uitleggen aan mijn ouders als ik de enige getuige was? Ik sprintte naar boven en maakte mijn moeder wakker met de boodschap dat ze meteen naar beneden moest komen. Want die gasten van de bruiloft waren op televisie te horen. Mijn ma zei dat het niet waar kon zijn en ging weer verder slapen. Het duurde even voor ik zelf ook geloofde dat ze het niet konden zijn.
Ik heb dat gevoel, wat ik toen had, vijftienjaar later nog een keer beleefd. Toen ik online de video ‘9/11 an inside job’ ging bekijken. Ik kon mijn ogen niet geloven. Die hele aanslag, een vooropgezet plan? En al die bewijzen die ze aandroegen? Dit was ongelooflijk. Dit moest iedereen weten. Er was bijvoorbeeld op een homevideobeeld een wit stipje in de lucht zichtbaar, volgens mij in Washington. Net precies na de aanslag op het Pentagon. En dan vertelt de voice-over dat het een vliegtuig van de overheid is. Wat deed dat vliegtuig daar zo snel boven in de lucht bij de aanslag, als het niet wist dat er een aanslag was? Ja, verdomd. Wat doet dat verkenningsvliegtuig daar? En waarom vertrekt het vliegtuig weer uit beeld?
Ik heb later het vuistdikke 9/11 rapport gelezen van de Amerikaanse overheid. Dat vliegtuig, hoog in de lucht, was daar inderdaad niet toevallig. Dat was op zoek naar het passagiersvliegtuig dat van zijn koers afweek. Dat verkenningsvliegtuig had, toen het werd opgenomen met een camera, geen flauw benul dat het passagiersvliegtuig inmiddels in het Pentagon was gevlogen.
Ons hoofd is zo makkelijk te verleiden om een verhaal te geloven dat aan ons verteld wordt. Hans Klok heeft er een carrière omheen gebouwd. Ik bedoel maar.
Of David Copperfield. Die het vrijheidsbeeld in New York liet verdwijnen. Dat was zelfs te zien op tv in de jaren ’80. Met mensen die erbij zaten, op stoeltjes. Hij liet een gordijn opkomen dat het zicht op het vrijheidsbeeld liet verdwijnen. Er was een radar zichtbaar op een scherm, waar je kon zien waar het vrijheidsbeeld stond. Paar minuten later ging het gordijn weer open. Vrijheidsbeeld weg! En op de radar was het ook verdwenen. Gewoon verdwenen! Daarna deed Copperfield wat heftige bewegingen, doek omhoog. Doek weer naar beneden. Daar was het weer.
De mensen in het publiek zaten niet in het complot. Ze waren net zo verbaasd als de tv-kijker. Het was magie.
Ik heb jarenlang anoniem geschreven over Charlie op mijn blog psychokiller. Nergens stond dat het waar was. Nergens stond dat het niet waar was. Ik schreef gewoon over Charlie. Tot op de dag van vandaag denken mensen dat ik Charlie ben. Dat alles wat ik opschreef over mijn eigen leven ging. Want hoe kan je het anders zo juist en zo raak omschrijven, als je het zelf niet hebt meegemaakt?
Je kan je hier gewoon niet tegen wapenen. Ons hoofd wil het graag geloven. We nemen het voor waar aan, wat we zien of lezen. En als iemand zegt dat het niet kan kloppen, trekken we degene die het zegt zelf in twijfel. Zoals zovelen mijn verklaring in twijfel trokken. Maar dit is toch echt waar: Charlie bestaat niet. Ik ben geen Charlie.
Ik heb tijdens mijn studie les gehad hoe je met montage en voice-overs meningen kan presenteren als feiten. Hoe je, als je niet oppast, een heel suggestief beeld neerzet van iemand. Soms wilde ik dat ik die les niet had gehad. Ik kan nu niet meer normaal een documentaire of real-life serie of het journaal bekijken zonder de stijltrucjes door te hebben. De magie van televisie is totaal verdwenen. Het is nog nepper dan het lijkt.
Ondanks dat ik nu veel kritischer ben over wat me verteld wordt, trap ik er nog steeds in. Met name als experts toekomstvoorspellingen gaan doen, ga ik het napapegaaien tegen andere mensen. En als iemand zegt: ‘Hoe weet die dat nou? Wat is zijn belang? Waar baseert die het op?’ Dan zeg ik: ‘Maar het is een expert.’ en blijf ik dat doembeeld vasthouden. Terwijl de toekomst niet vastligt. Of nou ja, in zekere zin wel, want vrije wil bestaat niet. Maar niemand kan weten hoe het leven zich ontvouwt.
Maar toch.
Ik heb het zelfs bij voetbalprogramma’s, als zure experts voorspellen dat een Nederlandse voetbalclub gaat verliezen. Zoals toen Ajax thuis verloor met 2-1 van Real Madrid. En ze allemaal zeiden: kansloos in de return. Die gaan ook in Madrid verliezen. En zelfs de statistieken gaven Ajax maar 5 procent kans op een overwinning. Ik had eigenlijk de tv niet aan moeten zetten. Vervolgens won Ajax in Madrid met 4-1.
Ik heb echt werkelijk waar geen idee wat het medicijn is hiertegen. Ik bekijk nu geen praatprogramma’s meer om mezelf te beschermen. Ik lees ook geen krant meer. Ik blokkeer deze invloeden op mijn geest. Alsof ik er een condoom om heb gedaan.
De vrijgekomen tijd besteed ik nu aan het lezen van boeken over onderwerpen die niet over de toekomst gaan. Maar een biografie van een schilder. Of een non-fictie boek over hoe empathie werkt. Of een fijne roman. Meer verdieping. Zodat ik beter bewapend ben als mensen me proberen te verleiden om iets anders te geloven dan logisch is.
Nieuwetijdskinderen ja? Hoe weet je dat nou. Nederland inmiddels een dictatuur? Omdat mensen geen virus willen oplopen? Waar baseer je dat nou op.
Desalniettemin bestaan er complotten. Daar ga ik vrijdag verder op in. Dat is echt zo’n bizar verhaal… Ik ga nog niets verklappen, anders ga je googlen. Maar smullen wordt het.
Ok. Even terug naar dat vrijheidsbeeld. Wil je weten hoe Coperfield de mensen voor de gek hield?
Het podium waarop de mensen zaten, kon draaien. Dus toen het gordijn dicht ging, bewoog het podium heel langzaam naar rechts. Vervolgens doofden ze de lampen die op het vrijheidsbeeld gericht waren en staken ze nieuwe lampen aan waar de mensen nu naar uit keken. Knap staaltje technologie. En dat beeld van de radar, dat was gewoon een animatie.
Het leven klinkt minder spannend als je weet hoe het echt zit.
