Ik kan me geen leven zonder dit gebouw voorstellen. Tegelijkertijd is het de meest treurige plek van onze westerse consumptiesamenleving. De supermarkt.
Ik heb vakken gevuld als bijbaan. Bij een supermarktketen die niet meer bestaat. Die verloor een prijzenoorlog met AH. Toen die oorlog nog in volle glorie woedde, mocht ik om de paar weken honderden prijskaartjes vervangen. Een verschrikkelijke klus.
Wat me het meest fascineerde aan deze plek was de structuur en netheid in de winkel. Schone paden. Netjes gespiegelde schappen. Fijn muziekje op de achtergrond. Maar als ik door de rubberen klapdeuren naar het magazijn toe liep, kwam ik in een lelijke, chaotische, smerige wereld terecht. Het stonk er, overal lag karton. Een container vol beschadigde producten. Nauwelijks licht. Ook mijn collega’s veranderden als mens als ze door de klapdeuren liepen. Er werd geschreeuwd tegen elkaar, er werden boeren en scheten gelaten en er werd gemopperd en gegooid met dingen. Om vervolgens in de winkel weer te veranderen in de verlegen, klantvriendelijke vakkenvuller.
De hele supermarkt was een bedrijf met twee extreme gezichten: extreme netheid en totale chaos.
Ik vind de supermarkt geen fijne plek. Het is de hel op aarde. Het heeft maar één doel en dat is ons verleiden om peperdure, snel naar binnen te snaaien producten vol met te veel suikers, zouten en andere smaakversterkers te laten kopen. Bovendien raak ik overprikkeld van alle kleuren, dromerige klanten en verveelde pubers als personeel.
Is het je wel eens opgevallen dat er geen klok hangt in de supermarkt? Net zoals er geen ramen zijn… Het gevoel van tijd vervaagt. Relaxte muziek op de achtergrond. Gesneden kaasblokjes hier. Gratis stukjes worst daar. Een koffiezetapparaat. Doe vooral rustig aan. De supermarkt desoriënteert je graag, zodat je hier langer rond blijft lopen dan je wil. Zodat je meer producten in je wagen of mandje stopt. Of zoals bij mij elke keer weer het geval is, dat ze de citroensap verstoppen.
Dit gebouw doet exact hetzelfde wat een ander obscuur gebouw ook doet. Ook zo’n instantie van dubbele boodschappen. Het casino. De plek waar je ‘verantwoord’ mag gokken. Net zo’n holle term als de bierbrouwers op hun producten stoppen: ‘Geniet met mate.’
In het casino zijn ook geen ramen. Daar hangen ook geen klokken. Daar schreeuwen ook talloze machines en tafels om je aandacht. Ook daar geldt een valse belofte: ‘Geef je geld uit en word rijk…’
In de supermarkt beloven ze veel dingen die niet waar zijn. Heerlijke, ambachtelijke, traditionele, pure, natuurlijke, verse, gezonde, culinaire, huisgemaakte producten.
Maar dat is helemaal niet zo.
De appels kunnen gerust een half jaar oud zijn. Aardbeien rijpen niet verder als ze geplukt zijn, ook al verandert de kleur wel van groen naar rood. Pitloze druiven bestaan niet. En bij de vleesafdeling wordt de dood van dieren volledig ontkent. Niets laat je herinneren aan het bestaan van koeien, varkens of kippen.
Maar bij de zuivelafdeling wordt de melk van blije koeien aangeprezen en kan je eieren kopen van blije kippen. Ben ik de enige die zich afvraagt wat er met de melk van de melancholische koe en het eitje van de sombere kip is gebeurd?
Het dieptepunt vind ik de koekjesafdeling met ‘verantwoorde tussendoortjes’. Zoals de ‘goed bezig’-reep van Bolletje…
Ik heb de ‘we gaan er allemaal aan’-biscuit nog niet gevonden.
Net zo treurig is vitaminewater (vol suiker). Of de producten met ‘verbeterd recept’. Volgens het boek De supermarktsurvivalgids van Teun van de Keuken zijn bijna alle producten met de slogan ‘verbeterd recept’ juist een slechter, ongezonder product geworden. Ze hebben meer goede ingrediënten eruit gehaald en nog meer ongezonde troep toegevoegd.
Diepe zucht.
Het treurige is, als je je bewust bent van al het supermarktleed dat op ons wordt afgevuurd, dat je je er niet tegen kan wapenen. Er bestaat soms geen goede keuze. We worden gestraft voor elke keuze die we maken. Zoals op de vleesafdeling, als je geen vegetariër bent.
Net zoals in de Griekse tragedie Agamemnon van schrijver Aeschylus. Agamemnon heeft net met zijn leger Troje ingenomen en reist met zijn leger via de schepen terug naar huis. Maar tegenwind steekt op. Een straf van de godin Artemis. De enige manier om godin Artemis te pleasen en de wind te doen keren, is zijn eigen dochter Iphigeneia offeren… Maar als hij zijn dochter niet offert, laat hij de soldaten in de steek, die zo niet naar huis kunnen terugkeren. Dat is net zo respectloos. Hij offert daarom maar zijn dochter, want zo ging dat toen. Zijn vrouw neemt het hem niet in dank af. Ze vermoordt hem in bad met behulp van haar nieuwe minnaar.
Als je in de supermarkt diervriendelijk vlees koopt – je weet wel, waar kippen blij hebben rondgelopen buiten en koeien lekker hebben mogen grazen – dan pleeg je eigenlijk een misdaad tegen het milieu. Door diervriendelijk vlees wordt het milieu flink belast. Meer fijnstof. De boeren verbruiken meer grondstoffen. Om de dode dieren te vervoeren, worden er meer kilometers afgelegd met de vrachtwagens. Als al het vlees op aarde diervriendelijk wordt geproduceerd, stijgt die zeespiegel niet over honderd jaar maar volgend jaar zomer. Dat heb ik zelf uitgerekend. Nee hoor. Dit is een overdrijving.
Megastallenvlees daarentegen… Dat is een enorm efficiënt geproduceerd product met een lage milieubelasting. Maar ja… Duizenden kippen in een schuur duwen of varkens in een kooi laten klemmen is alles behalve lief. Het is gewoon sadistisch. Waarom zijn wij mensen zo?
Er bestaan maar twee keuzes op dit moment als vleeseter: of diervriendelijk vlees of milieuvriendelijk vlees.
Kortom: of een zuiver geweten of een zuivere aarde.
Vegetariërs hebben moreel gezien volledig gelijk.
Weet je wat het is?
In de supermarkt veranderen we in de mens die we graag willen zijn:
Lief voor dieren
Gezond voor mijn lijf
De yogasnuiver
Een levensgenieter
De geldbespaarder
Ik-kies-alleen-merk-producten-want-dat-zegt-iets-over-mijn-identiteit
De amateurchef-kok
De e-nummerscomplotdenker
Ik ben superieur, want ik eet speltbrood
We kiezen een identiteit en vervolgens laten we ons verleiden door prijzen, etiketten en holle kreten om aan deze identiteit te voldoen.
De voedselindustrie heeft dit zelf ook wel door. Daarom zetten ze er tegenwoordig de term ‘echt’ op. Echte pindakaas. Echte room. Want producten worden echter als er ‘echt’ op staat.
Maar de grootste grap is dit: supermarkten noemen zichzelf niet eens supermarkt.
Weet je hoe ze zichzelf noemen?
Retailers.
Wat bekent: de gewone winkel die rechtstreeks aan de consument verkoopt.
Hahahahaha. ‘De gewone winkel.’
Liefs,
Tomson
PS De vrouw van Agamemnon moest haar daad overigens ook met de dood bekopen. Ze werd vermoord door haar eigen zoon. Uit wraak. En net toen die zoon ook bijna werd vermoord als wraak, greep godin Athena in. Die creëerde een rechtssysteem waar moorden uit wraak verboden werd. De strafmaat werd uit handen genomen van de slachtoffers en overgelaten aan de staat. Zo kwam een einde aan over en weer bloedvergieten. Niks mis mee, zo’n overheid.
